Na pola puta od Podgorice, do mora, nalazi se najveće jezero na Balkanu i ujedno jedini nacionalni park u kome dominiraju vodeni i močvarni ekosistemi. Jezero koje je bogato ostrvskim crkavama i manastirima, biljnim svijetom, rijetkim ribama i pticama, kao i posebnom atrakcijom-krstarenjem po jezeru, i ove godine je prepuno posjetilaca iz cijelog svijeta. 

Stari zatvor na jezeru

Skadarsko jezero ima bogatu istoriju i kulturu o čemu svjedoče brojni arheološki lokaliteti, srednjovjekovni manastiri i crkve, utvrđenja i narodna arhitektura, kao što su ribarska sela, stari mostovi, mlinovi i bunari. Status nacionalnog parka, ovo jezero dobilo je 1983. godine. Sa površinom od 400 kilometara kvadratnih, ovo jezero se na crnogorskoj teritoriji prostire kroz dijelove Podgorice, Bara i Cetinja, kao i gradskih opština Tuzi i Golubovaca. 

Direktor Nacionalnog parka ”Skadarsko jezero“ Goran Škatarić, u razgovoru za Anadoliju govori o aktivnostima nacionalnog parka i njegovim potencijalima. 

”Nacionalni park ”Skadarsko jezero“ je prostor koji je još 1983. godine crnogorska Skupština proglasila za zaštićeno područje. Ono što radimo i vodimo računa jeste da sačuvamo sve prirodne vrijednosti, prirodno bogatsvo i da bude održivi razvoj. Kada uzmemo u pitanje višegodišnje programe rada, vodimo računa da budu usmjereni na zakone o nacionalnim parkovima i prostornom planu posebne namjene za Skadarsko jezero. Prostor Skadarskog jezera obuhvata tri opštine, u prvom redu glavni grad Podgoricu, opštine Cetinje i Bar. Tu su još i dvije gradske opštine Golubovci i Tuzi, i to je površina na ljetnjem nivou od 345 do 508,5 kilometara kvadratnih, jer nivo voda Skadarskog jezera varira i do šest metara“, kaže Škatarić. 

Pelikan kao zaštitni znak jezera

Obilazak Skadarskog jezera je nezamisliv bez krstarenja koja se svakodnevno organizuju od lokalnih preduzetnika na Vranjini, Plavnici, Virpazaru i Rijeci Crnojevića. Tokom krstaranja, koje traje oko tri sata, posjetioci mogu vidjeti stari zatvor na ostrvu, ušće rijeke Morače, crnogorsku tvrđavu Lesendro. Predviđen je termin kada se brod zaustavlja, da bi se posjetioci kupali u jezeru. 

Biljni svijet na ovom jezeru je raznovrstan, sa više od 25 rijetkih i endemičnih, zakonom zaštićenih vrsta. U Skadarskom jezeru postoji 930 vrsta algi, a ovo jezero je i dom za 280 vrsta ptica. Zaštitni znak jezera i nacionalnog parka je jedna od u Evropi rijetkih ptica - kudravi pelikan, koji se gnijezdi samo na jednom mjestu na cijelom jezeru.

U jezeru živi preko 48 vrsta riba, a krap i ukljeva žive samo ovdje i nigdje više na svijetu. 

”Ono sa čime se možemo pohvaliti jeste da je kvalitet voda Skadarskog jezera „A“ kategorije, što daje mogućnost biljnom i životinjskom svijetu. Preko 930 vrsta algi živi u ovom prostoru. Imamo jako razvijenu i ornito-faunu i ihtio-faunu, a takođe i biljne formacije, za koje iz godine u godinu radimo monitoringe. To su određene biljne vrste koje su ugrožene i na međunarodnom nivou. Pored biljnih vrsta, radimo monitoring životinjskih vrsta, u prvom redu komercijalnih vrsta ribe. Ihtio-fauna je izuzetno razvijena na prostoru nacionalnog parka i možemo se pohvaliti da imamo preko 48 vrsta riba, od čega su komercijalne vrste krap i ukljeva. Tu je i jako prisustvo ribe jegulje, kao i nekih morskih vrsta, koje sa rijekom Bojanom dolaze u jezero, tu žive, a jedan broj se i mrijesti“, kaže Škatarić.

On je zadovoljan što su uspjeli da sačuvaju pticu pelikan, koja je ugrožena vrsta. 

”Prostor nacionalnog parka ima preko 280 vrsta ptica, što čini jednu polovinu evropske populacije ptica. Zaštitni znak našeg nacionalnog parka je kudravi dalmatinski pelikan, ptica koja je generalno ugrožena. Kod nas je od 2001. godine zabilježeno znatno povećanje broja jedinki. Tako smo 2001. godine imali tri para, a danas se možemo pohvaliti da imamo u specijalnom rezervatu 60 parova na gniježdenje, a ove godine smo po prvi put dostigli brojku od 170 jedinki. To je ptica koja ima raspon krila 3,5 metara, težine je 12 kilograma“, kaže Škatarić. 

Stranci najčešći posjetioci parka

Posebnu atrakciju za posjetioce ovog nacionalnog parka predstavlja razgledanje ostrva na jezeru, koja su kilometrima udaljena od kopna. Ostrvo Grmožur, opasano visokim zidovima, kilometrima udaljeno od kopna, poznato je kao crnogorski ”Goli otok“. Nekada je služilo kao zatvor. 

Nacionalni park uglavnom posjećuju strani turisti. Prošle je godine više od 70 hiljada turista krstarilo jezerom.

”Mogu da kažem da nam 70 odsto turista dolazi van granica Crne Gore. Uglavnom su to turisti iz Rusije i Ukrajine, a posljednjih godina ima turista iz Njemačke, Austrije, Italije, Francuske, Belgije i drugih zemalja Zapadne Evrope. Prošle godine smo imali preko 72 hiljade ljudi koji su krstarili Skadarskim jezerom. Cjenovna politika Skadarskog jezera je ostala na nivou kakva je bila i prije pet godina. Ulaz u nacionalnom parku se plaća četiri eura. Turista za četiri eura dobija spektar zanimljivosti, ima mogućnost da posjeti naše pješačke staze, edukativne staze, biciklističke staze. Ima mogućnost da obiđe naše centre i vidikovce, gdje može da dobije sve potrebne informacije za ovaj prostor i prostore ostalih nacionalnih parkova, a samim tim ima mogućnost da pogleda film u dužini od 60 minuta, kada su u pitanju sve prirodne ljepote koje su od Vlade Crne Gore proglašena kao zaštićena područja“, ističe Škatarić.

S obzirom na veliku prostranost jezera, veliki broj ljudi živi u samom prostoru nacionalnog parka, njih oko 13 hiljada. Da tako veliki prostor nije lako zaštititi adekvatno, saglasan je i Škatarić. 

”Ono što je specifično jeste da u prostoru nacionalnog parka živi oko 13 hiljada građana. Nivo voda koje zavise od pritoka koje čine pluća Skadarskog jezera, dolazi do određenih naselja i dolazi do poplava. Samim tim, u tom vremenskom periodu nam je otežana i zaštita i tu nam je jako dobra saradnja sa lokalnim zajednicama. Prostor od 40 hiljada metara, i svaki dužni metar je potencijalni ulaz u nacionalni park, i to nam na neki način otežava stopostotnu zaštitu i tu imamo dosta problema sa neregularnim aktivnostima. Ali zahvaljujući lokalnom stanovništvu i velikom broju institucija koje žele da nam pomognu, donkle uspijevamo da odgovorimo izazovu kada je u pitanju primarna zaštita“, poručuje Škatarić. 

Anadolija