Tada je za romsku himnu proglašena pjesma „Đelem, đelem“, a ustanovljena je zastava s tačkom kao centralnim simbolom. Ovaj dan ustanovljen je da bi se ukazalo na težak položaj Roma i da bi se države u kojima žive podstakle da obrate posebnu pažnju na unaprjeđenje njihovog položaja.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore podsjeća da sva istraživanja i dalje pokazuju da su Romi u izrazito nejednakom položaju u društvu po mnogim indikatorima.

"Dostupni podaci ukazuju da je siromaštvo kod pripadnika romske i egipćanske populacije četiri do pet puta izraženije nego kod većinske populacije. Skoro 82%  ove populacije u Crnoj Gori je nezaposleno, od čega 12% nema prihode, dok 60% prima neki vid redovne finansijske pomoći od centara za socijalni rad ili iz drugih izvora. Dosadašnji pokazatelji stanja u obrazovanju se poboljšavaju, ali uglavnom na nižim nivoima obrazovanja", kazao je Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore u susret Međunarodnom danu Roma.

Iz ove Institucije saopšteno je da se nizak nivo ekonomske aktivnosti, visoka stopa nezaposlenosti, te gotovo potpuna isključenost iz organa javne vlasti, karakteristike Roma i Egipćana koje su primarno uslovljene niskom stopom opšteg i stručnog obrazovanja.

"Većina ove populacije obavlja poslove u sivoj ekonomiji, dok formalno zaposleni Romi najčešće rade u komunalnim preduzećima, gradskoj čistoći, opštinskim deponijama ili se povremeno angažuju na sezonskim poslovima i javnim radovima. Romi i Egipćani su u većini slučajeva izolovani od ostatka stanovništva i uglavnom žive u naseljima koja su odvojena od naselja sa neromskim stanovništvom, pa usljed takve fizičke odvojenosti raste i svaki vid socijalne distance i isključivanja.

Participacija u procesu donošenja odluka svodi se na neposredno glasanje prilikom sprovođenja izbora. Romi nemaju autentične predstavnike u Skupštini Crne Gore, niti u skupštinama jedinica lokalne samouprave. Ovaj problem je prepoznat u dužem period u strateškim državnim dokumentima za poboljšanje položaja romske i egipćanske populacije u Crnoj Gori", navodi se u saopštenju.

Poznat kao veseli narod Romi u Crnoj Gori nemaju mnogo razloga za svoje karakteristično slavlje. U susret Danu Roma NVO Mladi Romi, u saradnji sa partnerskim organizacijama Koalicije Zajedno za uključivanje Roma i Egipćana, predstavili su izvještaj „Društvena integracija Roma i Egipćana u Crnoj Gori - NVO Monitoring Izvještaj“.

Foto: Una Jović

Nalazi izvještaja potvrđuju nezavidan položaj Roma. Različiti su faktori koji tome doprinose. Kada se govori o uslovima stanovanja učinjen je određeni napredak, međutim najveći broj Roma, oko 70 %, i dalje živi u izdvojenim naseljima.

 „U većini naselja Romi su izolovani, nedostaju osnovni infrastrukturni kapaciteti, udaljeni su od škola, bolnica i socijalnih službi. Ono što smo ustanovili da porodice žive u veoma malom, prepunjenom kućnom prostoru u siromašnim i nezdravim životnim okolnostima,“ rekao je Samir Jaha iz NVO Mladi Romi.

Jaha je objasnio da postoje dva osnova problema koja se odnose na stambeno zbrinjavanje, osim lošeg kvaliteta samih objekata u kojima žive, to je neposjedovanje zemljišta i legalizacija objekta.

„Većina naselja je izgrađena na privatnom posjedu ili državnom zemljištu. U Podgorici značajan broj Roma živi na nelegalnim posjedima koji su izgrađeni na državnom posjedu. U Budvi oko 50 porodica sa oko 200 članova živi u privremenim objektima, koji su izgrađeni na državnom zemljištu, a koji su u procesu restitucije vlasniku posjeda. Te osobe su pod stalnom prijetnjom prisilnog iseljenja. Na područiju Primorja oko 170 porodica je u stalnom riziku od iseljenja. Devedeset odsto njih su građani Crne Gore, “ rekao je Jaha.

I naša svakodnevica je da stalno susrećemo djecu romske populacije kako prose na ulicama. Analiza pokazuje da je od 2015. do 2016. procesuirano 110 slučajeva dječijeg prosjačenja,  od toga 104 djece nije dobilo adekvatan tretmen ozbirom da su zbrinuta u domu za maloljetničku delikvenciju. Iz nvo sektora smatraju da je to nije u interesu djeteta, jer je to dijete vjerovatno prisiljeno i navedeno da prosjači.

 „Na neki način smatramo da postojeći pravni okvir nije djelotvoran kada je u pitanju sprečavanje i eliminisanje kršenja dječijih prava odnosno prosjačenje romske djece. Kada govorimo o sprečavanju dječijeg prosjačenja prema svim dostupnim podacima jasno je i očigledno da institucije nijesu dovoljno osnažene da se bave ovom tematikom, te ni da adekvatno zbrinu djecu koja se bave prosjačenjem,“ naglasio je Elvis Beriša iz Romske organizacija mladih - Phiren Amenca.