Koronavirus uzima danak ne samo kroz fizičke poremećaje koje prouzrokuje već i kroz mentalnu bol i samoubistvo.

Japanski mediji prenose podatke domaće policije po kojima broj suicida u zemlji raste od jula – u periodu od avgusta do oktobra on je svakog mjeseca prešao broj od 2.000.

Naime, prošlog mjeseca u Zemlji izlazećeg sunca sebi su život oduzele 2.153 osobe, što je najveći mjesečni iznos od maja 2015. i broj koji je, nažalost, za čak 40 procenata veći nego u oktobaru 2019.

I dok muškarci i dalje dižu ruku na sebe u skoro dva puta više slučajeva nego žene, brine podatak da je u poređenju sa septembrom, broj samoubistava koje su počinile žene veći za čak 82,5 odsto, što vjerovatno ima veze s činjenicom da mnogo njih radi honorarno i na određeno vrijeme, te u kriznim uslovima lako gubi posao.

Rast broja samoubistava, dakle, pripisuje se efektima pandemije, prije svega onim ekonomskim, koji se ogledaju u bankrotima i otpuštanjima, ali i činjenici da su uzrdržavanje od izlazaka i rad od kuće doveli do toga da porodice provode zajedno puno više vremena zajedno, što može biti problematično u onim domaćinstvima u kojima ne vladaju dobri odnosi.

Stručnjaci za mentalno zdravlje tvrde da je to što je broj samoubistava počeo da raste od jula, a ne od samog početka epidemije i za vrijeme vanrednog stanja u aprilu i maju (kada je čak bio i osetno pao) zapravo normalno i očekivano.

Najprije zato što se, uopšteno govoreći, samoubistva tokom trajanja akutnih kriza kao što je, na primer, rat smanjuju jer su ljudi tada zaokupljeni borbom za preživljavanje i koncentrišu snage na konkretne probleme pred sobom.

Mentalni zamor nastupa kada prođe prvi talas krize i postane jasno da će oporavak od njenih posljedica dugo trajati – razočaranje i beznađe koje se tada jave, uz već pretrpljenu nesreću, onda dovode do većeg pogoršanja duševnog stanja stanovništva.

Još jedan je razlog i to što su prvih nekoliko mjeseci epidemije preduzeća, trošeći svoje rezerve kapitala i oslanjajući se na pomoć države, uglavnom uspijevala da zadrže svoje zaposlene.

Posljednjih mjeseci, međutim, ugovorci i radnici na određeno vrijeme u većem broju gube posao, vlasnici ugostiteljskih i drugih objekata sve više padaju u dugove, a i puno velikih i snažnih preduzeća pokrenulo je programe za prevremeno penzionisanje i otpuštanje radnika, te od banaka traži ogromne zajmove.

Korona prouzrokovala preokret u trendu samoubistava

Japan je zemlja koja je od kraja devedesetih čitavih 11 godina bilježila crni rekord od preko 30.000 samoubistava godišnje, pri čemu je najteža bila 2003. kada se na put bez povratka odlučilo čak 34.427 građana. U to vreme Zemlja izlazećeg sunca je imala visoku stopu samoubistva od blizu 25 osoba na 100.000 stanovnika.

Međutim, 2007. godine otpočeo je sveobuhvatni projekat vlade za istraživanje uzroka i prevenciju samoubistava, kao i mobilizacija nevladinih organizacija, što je dalo odlične rezultate, pa je broj samoubistava u Japanu padao od 2009. do prošle godine, kada je na sebe ruku diglo nešto više od 20.000 ljudi.

Mjere kojima je broj samoubistava za deceniju smanjen za više od trećinu pored ulaganja u centre za mentalno zdravlje, obuhvatale su i obuku zaposlenih u kadrovskim odeljenjima firmi da prepoznaju one koji pate i pomognu im, napore za smanjivanje maltretiranja u školama, brojne seminare posvećene depresiji i angažovanje medija na tome da se stanovništvu stave do znanja da nije sramota tražiti pomoć od ljekara i prijatelja.

Formirane su i građanske organizacije čiji volonteri po veb-sajtovima i društvenim mrežama traže ljude koji izražavaju sucidne misli i pokušavaju da ih razvedre, odgovore od namjere da sebi oduzmu život i usmjere da potraže stručnu pomoć.

Smanjenju broja samoubistava doprinijele su i reforme u radu u posljednjih pet godina, poput zabrane dužeg prekovremenog rada, koje su prvenstveno donijete da bi se zaposlenima dalo više vremena da oforme porodice, podignu natalitet i vode brigu o djeci.

Time je olakšan veliki fizički i psihički teret koje su savjesni i vrijedni japanski radnici trpjeli i koje je mnoge od njih terao u depresiju, a neke i u smrt.

Nažalost, epidemija koronavirusa preokrenula je taj trend pada broja samoubistava u Japanu i društvo sada sa zebnjom očekuje zimu kada se očekuju širenje zaraze, novi poremećaji u obrascu življenja i dalje ekonomske muke koje bi mogli da prodube problem samoubistava.

Ove godine, zaključno sa oktobrom, u Japanu je samoubistvo izvršilo 17.219 ljudi, pa će, sudeći po trendu u posljednja tri mjeseca, i ukupni broj žrtava na godišnjem nivou biti veći nego u 2019.

Samoubistva usled pandemije veći problem od same zaraze?

S tim u vezi pojedini građani u svojim komentarima na društvenim mrežama izražavaju nezadovoljstvo zbog mjera za sprečavanje širenja virusa.

Njihov argument je to da je u Japanu, u proteklih sedam mjeseci od koronavirusa, zvanično, preminulo nešto više od 1.850 ljudi, što praktično znači da će ove kalendarske godine biti više žrtava samoubistava prouzrokovanih negativnim ekonomskim efektima epidemije nego onih koji su nastradali od same bolesti.

Jasno je, međutim, da bi bilo više žrtava korone da nisu preduzete mjere suzbijanja poput zatvaranja ili skraćivanje radnog vremena ugostiteljskih objekata, otkazivanja sportskih i komercijalnih događaja i zatvaranja zemlje za strane turiste.

Objektivnija procjena o tome šta je moglo biti preduzeto i da li su sprovedene mjere bile opravdane moći će da bude donesena tek nakon završetka epidemije, kada će se znati i konačni broj žrtava od bolesti i samoubistava.