U rudarskom gradu na krajnjem sjeveru Crne Gore incidenti su učestali od pobjede na izborima prosrpskog Demokratskog fronta (DF), Demokrata i Građanskog pokret URA, u avgustu 2020. godine, piše Radio Slobodna Evropa.

Dugogodišnja građanska i mirovna aktivistkinja Sabina Talović za RSE ističe da u Pljevljima postoji etnička distanca, koja “zamjenom vlasti” na državnom nivou, nije splasnula, već je uočljivija.

“Jer su se sad ‘razigrali’ oni najgori, i u Crnoj Gori, i u Pljevljima pogotovo”, kaže Talović.

Predsjednik opštine Igor Golubović potvrđuje da ima, kako kaže, pojedinačnih incidenata koje manjinski narodi osjećaju kao napade, ali smatra da je pogrešno prikazivati Pljevlja kao sredinu gdje je međunacionalni život nemoguć.

I sam Golubović se ovih dana našao u fokusu javnosti zbog grafita osuđenog ratnog zločinca Ratka Mladića na pljevaljskim fasadama.

Gradski portal je 15. januara objavio da je Golubović kazao da nacionalistički grafiti “neće biti prekrečeni, te da grafiti predstavljaju jedno od urbanih obilježja gradova”.

Golubović kaže da njegova izjava nije vjerodostojno prenijeta i da je izvučena iz konteksta.

“Kako je to interpretirano, ja ne bih trebao da podnesem ostavku ili da me smjene, već bih trebao da završim u ludnici samo kad bih to pomislio”, kaže Golubović za RSE.

Uslijedile su negativne političke reakcije stranaka koje su ga izabrale na tu funkciju.

Golubović je član Demokratske partije socijalista (DPS), koja vrši lokalnu vlast u Pljevljima u koaliciji sa Socijaldemokratama (SDP) i Bošnjačkom strankom. Te partije su opozicija na parlamentarnom nivou.

I dok su koalicioni partneri saopštili da Golubović više nema njihovu podršku, DPS se ogradio od te izjave i najavio preispitivanje podrške svom funkcioneru.

Uz grafite i zapošljavanje po nacionalnom ključu

Sredinom decembra je u Pljevljima osvanuo grafit osuđenom ratnom zločincu Ratku Mladiću. Pljevljak Mirsad Đurđević je uz Mladićevo ime dopisao “presuđeni ratni zločinac” i objavio o tome video snimak.

Taj grafit je prekrečen krajem decembra, ali sličnih i dalje ima po Pljevljima.

Na pitanje da li će biti uklonjeni grafiti koji odražavaju nacionalnu i vjersku mržnju, Golubović odgovara potvrdno, i dodaje “da je frustrirajuće” kada se o Pljevljima govori kao o sredini u kojoj je suživot nemoguć.

Međutim, da je u posljednjih godinu i po dana povećana etnička distanca u Pljevljima i narušen građanski koncept društva, upozorava Adel Omeragić iz Bošnjačke stranke.

“Pljevlja su postala grad gdje je Bošnjacima teško da funkcionišu, jer su postali meta napada na nacionalnoj osnovi”, kaže Omeragić za RSE.

Smatra da je tome doprinijela aktuelna Vlada premijera Zdravka Krivokapića i njeni funkcioneri čije su izjave, kako kaže, često bile izlivi mržnje, nacionalizma i šovinizma, te da je na sceni “etničko čišćenje institucija države Crne Gore” iz kojih su mnogi Bošnjaci protjerani.

“Rudnik uglja Pljevlja je najbolji primjer kako se aktuelna Vlada odnosi prema Bošnjacima i koliko želi da ovo bude država svih naroda. Od 300 novozaposlenih, u Rudniku je samo jedan pripadnik Bošnjačkog naroda”, navodi Omeragić.

Promjenom vlasti u državi, Rudnik uglja kao najveći privredni resurs grada je dobio upravu iz redova pobjednika, prosrpskog DF-a.

Da novi menadžment Rudnika uglja Pljevlja sprovodi “neskrivenu i brutalnu diskriminaciju nad Bošnjacima kao i političkim neistomišljenicima”, ocijenjeno je ranije i iz Stranke pravde i pomirenja, koja je dio saveza vladajuće URA-e na državnom nivou.

RSE je pokušao dobiti i stav menadžmenta Rudnika uglja, ne samo o optužbama za zapošljavanja po nacionalnom ključu, već i o sprezi tog državnog preduzeća sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC) u Crnoj Gori.

Direktor Milan Lekić (DF) nije odgovarao na poruke i pozive RSE.

Iz Rudnika uglja su krajem prošle godine saopštili da na molbu manastira Sveta Trojica u Pljevljima izvode građevinske radove na proširenju porte manastira od oko 5.000 kvadrata, prilaznog puta i parkinga, te vodovodne, elektro i komunalne infrastrukture. Nije objavljeno koliko ti radovi koštaju.

“Episkop SPC-a Atanasije se zahvalio Rudniku uglja i izvršnom direktoru lično na iskazanom požrtvovanju za pomoć SPC. Lekić je pravi čovjek na pravom mjestu”, izjavio je episkop Atanasije krajem decembra.

Lekić se 15. januara sreo sa mitropolitom SPC-a u Crnoj Gori Joanikijem kako bi ga “upoznao sa idejom otvaranja narodne kuhinje” u Pljevljima koje to preduzeće želi da pomogne.

“Episkop je blagoslovio tu inicijativu”, saopšteno je iz Rudnika uglja.

Predsjednik Opštine Pljevlja Igor Golubović smatra čudnim da se Rudnik uglja bavi narodnim kuhinjama i smatra da je “reklamiranje blagoslova” – politički marketing.

“Ne razumijem da je potreban blagoslov bilo koga da bi neko preduzeće dalo donaciju za narodnu kuhinju. Da je rukovodstvo Rudnika htjelo da to da uradi na pravi način, dalo bi donaciju Opštini ili Crvenom krstu koji se bavi socijalno ugroženim grupama”, zaključuje Golubović.

Rudnik uglja je najveći privredni subjekt u Pljevljima. Kao javno akcionarsko društvo u vlasništvu državne Elektroprivrede, lani je imao četiri miliona eura lošije neto poslovanje u odnosu na godinu prije, dok je broj zaposlenih povećan 24 odsto.

Vlada Crne Gore bliska je SPC-u na čiji je prijedlog Zdravko Krivokapić izabran za premijera.

Incidenti nijesu od juče

Iz Bošnjačke stranke kažu da o položaju Bošnjaka najbolje govori podatak da su do ratova devedesetih oni bili najbrojniji stanovnici Pljevalja, dok ih je danas tek oko deset odsto.

Prema posljednjem popisu iz 2011. godine, najviše građana Pljevalja su se izjasnili kao Srbi – oko 17.500, dok je onih koji se izjašnjavaju kao Bošnjaci ili Muslimani ukupno oko 4.000.

Sokom slavlja izborne pobjede na parlamentarnim izborima 2020.godine je u Pljevljima bilo više napada na nacionalnoj i vjerskoj osnovi, a između 1. i 2. septembra su kamenovane prostorije Islamske zajednice u tom gradu, sa ubačenom porukom “Polećela crna ptica, Pljevlja biće Srebrenica”.

Potom je u aprilu 2021. ispred pljevaljske policije protestovala grupa građana nakon što je za načelnika policije imenovan Haris Đurđević, a skandiralo se “Ustala je sparta srpska, neće ovo biti Turska”.

Sabina Talović i njen sugrađanin Belis Pojatić su napadnuti prošlog novembra od strane Zorislava Lekovića, samozvanog četnika i propagatora četničke ideologije.

“Nije to izolovani incident. Neki ljudi sa jedne strane su demokratiju shvatili na način da vrijeđaju, psuju, prijete, siju strah i mržnju, nacionalizam i fašizam. Drugi su naučili da se sklanjaju i da se boje”, kaže Talović.

Grupa građana protestvovala je 17. januara zbog prijedloga vladajućeg pokreta URA da se u Crnoj Gori izabere manjinska Vlada, u kojoj ne bi bilo mjesta za DF, ali ni opozicioni DPS, u cilju izlazaka iz političke krize.

Ovim povodom najavljena su ponovna okupljanja u Pljevljima.

Izvor: RSE