U članu 7 navodi se da se „država obavezuje da, u skladu sa sopstvenim pravnim poretkom, izvrši uknjižbu svih neupisanih nepokretnosti u vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske, Eparhije budimljansko-nikšićke, Eparhije mileševske, Eparhije zahumsko-hercegovačke i njihovih crkveno-pravnih lica kojima pripadaju“.

TRAŽE IZJAŠNJENJE

U zahtjevu, koji je predat 24. maja ove godine Upravi za katastar i državnu imovinu, a u koji je Pobjeda imala uvid, navodi se da su „crkve Sveti Danilo i Sveti Dimitrije organizovani dio Mitropolije crnogorsko primorske“. MCP traži upis ne samo na objektima, već na svim nepokretnostima evidentiranim u LN br. 414 i LN br. 549.

Sa ovim predmetom 28. jula upoznata je i Uprava za zaštitu kulturnih dobara, od koje je Uprava za katastar i državnu imovinu, Područna jedinica Cetinje, zatražila izjašnjenje jer je 24. decembra 2009. godine u G listu LN br. 414 i LN 549 upisan teret i to „zabilježba zaštićenog spomenika kulture“ u korist nekadašnjeg Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, na osnovu rješenja o uvođenju ovih crkava u registar Zavoda. Upravi za zaštitu kulutnih dobara, koja nema ingerencije da se bavi utvrđivanjem vlasništva, ostavljen je rok od 15 dana za izjašnjenje povodom ovih zabilježbi.

Ovlašćeno lice Područne jedinice Cetinje, kako saznaje Pobjeda, sačinilo je hronologiju promjena na predmetnim nepokretnostima iz koje proizilazi da je formiranjem katastra nepokretnosti 2001. godine, u LN br. 414 KO Ljubotinj I upisana kat. parcela br. 195 na Pravoslavnu crkvu Sv. Danilo. Kako se navodi u zahtjevu koji je iz Uprave za katastar i državnu imovinu proslijeđen Upravi za zaštitu kulturnih dobara, prethodni upis po evidenciji popisnog katastra bio je u posjedovnom listu br. 352 kao „Dobro crkve Mratinje“.

Sa druge strane, formiranjem katastra nepokretnosti 2001. godine u LN br. 549 KO Ljubotinj I upisana je kat. parcela br. 1682 i 1683 na Sabornu pravoslavnu crkvu Sv. Dimitrije. Prethodni upis, po evidenciji popisnog katastra, bio je u posjedovnom listu br. 354 kao „Dobro crkve Donja crkva“ i to samo za objekat.

Zanimljivo je da se Crkva Svetog Danila ne nalazi na spisku kulturnih dobara Opštine Cetinje, niti je pod tim imenom obrađena kroz elaborate u okviru projekta revalorizacije kulturnih dobara, tokom 2012. i 2013. godine. Ova crkva je, kako saznaje Pobjeda, kao kulturno dobro zapravo registrovana pod imenom „Crkva Sv. Stefana“, dok je u aktuelnom listu nepokretnosti upisana kao Crkva Sv. Danila. U elaboratu o revalorizaciji ovog kulturnog dobra, iz 2013. godine, navodi se da nije poznato tačno vrijeme podizanja crkve.

“U literaturi se pominje crkva u Mratinju, posvećena Sv. Iliji. Dalje, navodi se da su je Turci planirali porušiti još 1692. godine, ali sticajem okolnosti, zbog veće međusobne svađe, nijesu je devastirali. To mjesto svađe među Turcima nosi naziv „Pogibene njive“, a nalazi se u neposrednoj blizini sadašnje crkve. Već duže vrijeme, crkva nije aktivna”, navodi se u elaboratu.

U odjeljku o stanju ovog kulturnog dobra ističe se da je crkva statički nestabilna, u ruševnom stanju, bez krova, obrušenih prozorskih otvora, bez prozora i vrata, ispunjena šutom, obrasla bršljanom, mahovinom i drugim rastinjem.

SAGRADIO KNJAZ

Što se tiče Crkve Sv. Dimitrija, u elaboratu za ovo nepokretno kulturno dobro navodi se da je ovaj sakralni objekat sagrađen krajem XIX vijeka, na inicijativu crnogorskog knjaza i kralja Nikole I, koji je priložio 2.000 fiorina, kao doprinos za izgradnju crkve. O tome svjedoči zapis na ikonostasu, koji je završen 1893. godine.

U odjeljku „Stanje kulturnog dobra“, u elaboratu se navodi da je crkva konstruktivno stabilna i u funkciji.

“Spoljašnjost Crkve je u dobrom stanju, osim tragova vlage u gornjim zonama zapadnog zida, koja je evidentna i u unutrašnjosti. Krovni pokrivač je mediteran crijep koji je zamijenio prvobitnu kanalicu. Spoj sa zvonikom je loše urađen, što je rezultiralo pojavom vlage na zapadnom zidu i svodu. Ikonostas je dobro očuvan. U blizini crkve je objekat stare škole koji je u fazi restauracije”, navodi se u elaboratu.

Uz elaborat je priložen i izvod iz lista nepokretnosti, ažuriran 15. maja 2013. godine, u kojem se navodi da je vlasnik Crkve Sv. Dimitrija – Crkva Sv. Nikole, što dodatno unosi zabunu u hronologiju promjena na ovom nepokretnom kulturnom dobru.

Situaciju da je jedan objekat vlasnik drugog, ili da je jedna crkva istovremeno sama sebi vlasnik, komentarisao je u maju za Pobjedu i doskorašnji v. d. direktora Uprave za zaštitu kulturnih dobara Mladen Zagarčanin. On je ocijenio da je jasno da se radi o neuređenim listovima nepokretnosti iz razloga što jedan objekat ne može biti vlasnik drugog.

“Pitanje ove, kao i mnogih drugih nejasnoća i neuređenosti u zvaničnim katastarskim podacima (a koje značajno otežavaju vršenje poslova i ovoj upravi), je u nadležnosti resornog organa”, kazao je Zagarčanin.

U rješenjima o uvođenju ove dvije crkve u Registar nepokretnih spomenika kulture, od 8. jula 1961. godine, navodi se da je vlasnik ova dva kulturna dobra u tom trenutku bila – Crkvena opština Cetinje.

Belada: SPC pokušava da što prije ugrabi sakralne objekte

Komentarišući najnoviji zahtjev Mitropolije crnogorsko-primorske SPC o upisu vlasništva na dvije crkve u Ljubotinju, advokat Nikola Belada podsjetio da je da u tzv. temeljnom ugovoru „stoji odredba koje nema niđe od kad je vijeka i svijeta, da će se Srpskoj crkvi u Crnoj Gori vratiti u pravo svojine objekti koji nijesu upisani na njeno ime“.

“Takve odredbe niđe nema u svijetu, da neko već unaprijed zna da je ugroženo nečije pravo svojine, te da će mu se dozvoliti da se upiše nad tim nepokretnostima”, kazao je Belada.

Najnoviji zahtjev prema Upravi za katastar i državnu imovinu, Belada vidi kao ofanzivu SPC.

“Crkva Srbije hoće što prije da to ugrabi. Đe prođe, prođe, upiše se u njeno vlasništvo, kao što se radilo i ranije”, rekao je Belada.

On je poručio da u ovo pitanje treba da se uključe mještani Ljubotinja, ili njihova mjesna zajednica, kao zainteresovane stranke u postpuku. Svi zainteresovani, kako je rekao, moraju kod katastra insistirati na usmenoj raspravi.

“Iz hronologije upisa nema toga ko će zaključiti da je pravni sljedbenik tih crkava bila Mitropolija crnogorsko-primorska. Nikako to ne mogu dokazati. Od njih se mora tražiti da dokažu da je ovaj koji je prethodno bio upisan kao vlasnik crkava Sveti Danilo i Sveti Dimitrije – prethodnik Mitropolije crnogorsko-primorske. Nema tog dokaza, niti se to može dokazati”, rekao je Belada.

Komentarišući činjenicu da je u Rješenju o uvođenju ove dvije crkve u Registar nepokretnih kulturnih dobara kao vlasnik navedena Crkvena opština Cetinje, Belada je konstatovao da to ne znači ništa jer Crkvena opština nema svojstvo pravnog lica, niti je ikada imala.

“Mitropolija je dobila svojstvo pravnog lica tek 9. juna 2021. godine, na zahtjev koji je podnijela, ali samo Mtiropolija kao eparhija. Crkvena opština Cetinje nije bila pravno lice. Ne može se ni Crkvenoj opštini, manastiru ili hramu, priznati svojstvo pravnog lica aktom crkve, ako nije taj akt priznat od strane državnog organa. Može Mitropolija crnogorsko-primorska proglasiti pravnim lice Crkvenu opštinu po hiljadu puta, ako nije upisana u registar ministarstva, nije pravno lice”, rekao je Belada.

Izvor: Pobjeda