Nakon velikog talasa padavina koji je nedavno zadesio Crnu Goru, na vodoizvorištima širom zemlje došlo je do zamućenja vode, koja danima nakon toga nije bila za piće.

Ovakve situacije u Crnoj Gori, čini se, postaju uobičajene jer stiče se utisak da se gotovo uvijek nakon obilnijih padavina voda na pojedinim vodoizvorištima zamuti.

U namjeri da dobijemo podatke o uzroku zamućenja vode, te učestalosti ove pojave, obratili smo se vodovodima iz opština širom Crne Gore, uključujući i Regionalni. Ipak, odgovor smo dobili samo od tri – kolašinskog, bjelopoljskog i cetinjskog.

Oni su za Portal Analitika pojasnili da postoji zakonska obaveza periodične kontrole kvaliteta vode, kako na vodoizvorištima, gdje je riječ o sirovoj vodi, koja nije prošla tretman hlorisanja, odnosno dezinfekcije, tako i u gradskoj distributivnoj mreži, kod krajnjih korisnika.

Ispitivanje kvaliteta vode za sva tri preduzeća obavlja Institut za javno zdravlje Crne Gore.

Uzrok neispravnosti najčešće nedostatak rezidualnog hlora

Iz Instituta za javno zdravlje saopštili su nam da, ako se analiziraju rezultati ispitivanja vode za piće iz gradskog vodovodnog sistema, može se zaključiti da je uzrok neispravnosti tokom jačih padavina u najvećem broju slučajeva bio nedostatak rezidualnog hlora i povećana mutnoća.

”Usljed obilnih padavina na području centralne Crne Gore, za očekivati je da dođe do povećanja nivoa vode na većini vodoizvorišta što po pravilu rezultuje povećanjem mutnoće. U slučaju vidljive mutnoće građanima se ne preporučuje da upotrebljavaju vodu za piće i pripremanje hrane već je neophodno da se koriste bezbjedne alternative tj. vodu iz “kontrolisanih izvora” vodosnabdijevanja”, objašnjavaju iz Instituta.

Kako dodaju, kao i svake godine u periodu obilnijih padavina registruje se povećana mutnoća u većem broju vodovodnih sistema.

“Mutnoća je termin kojim se služimo kada opisujemo kvalitet vode, a odnosi se na njenu providnost. Ona se javlja kada voda na svom putu pokupi fino suspendovane čestice gline, mulja, organske i neorganske materije, planktona i drugih mikroskopskih organizama. Mutnoća se mjeri i izražava u tzv. nefelometrijskim turbidimetrijskim jedinicama (NTU). Voda je odgovarajućeg kvaliteta ako je mutnoća manja od 1NTU”, ističu iz Instituta.

Napominju da su preduzeća za vodosnabdjevanje odgovorna za higijensku ispravnost vode za piće koju isporučuju potrošačima.

“Takođe, u obavezi su da informišu javnost kada postoje problemi koji ugrožavaju kvalitet vode. Informacije se uglavnom daju preko medija, društvenih mreža i web stranica. Sistemi za vodosnabdjevanje podliježu zdravstvenom nadzoru i pod kontrolom su inspekcijskih organa. U okviru kontrole bezbjednosti, voda za piće se analizira na različite parametre među kojima se analizira i mutnoća”, poručuju iz Instituta.

Cetinje: Od početka godine voda ispravna za piće

Iz Vodovoda prijestonice saopšteno nam je da je od početka ove godine, od strane Instituta za javno zdravlje, na cetinjskim vodoizvorištima urađeno je ukupno šest analiza, a u gradskoj distributivnoj mreži 72 analize.

Rezultati ovih analiza, kako ističu, ukazali su da je voda bila ispravna za piće.

“Na vodoizvorištima (Podgorska Vrela i Uganjska Vrela) vršimo analize jednom u tri mjeseca, odnosno četiri analize na godišnjem nivou za jedno izvorište. Dakle za oba se rade osam, dok u gradskoj distributivnoj mreži radimo uzorkovanja i analize dva puta mjesečno na četiri tačke (korisnika usluga), što na mjesečnom nivou čini osam analiza, a na godišnjem 96”, kazali su iz cetinjskog Vodovoda.

Kolašin: Do 27. septembra voda bila ispravna

Iz kolašinskog Vodovoda za Portal Analitika saopštili su da je od početka tekuće godine, izvršeno 18 uzorkovanja vode iz distributivne mreže gradskog vodovoda.

Svi uzorci, kako su dodali, odgovarali su uslovima Pravilnika o parametrima, provjeri usaglašenosti, metodama, načinu, obimu analiza i sprovođenju monitoringa zdravstvene ispravnosti vode za ljudsku upotrebu.

Oni su se u odgovorima na naša pitanja pozvali na period od 1. januara do 27. septembra, iako su odgovore poslali 30. septembra, a upravo 27. je registrovano zamućenje vode.

“Svi uzorci vode za piće iz sistema gradskog vodovoda u periodu od 01.01 do 27.09. tekuće godine odgovarali su propisima, odnosno voda za piće je bila ispravna”, saopšteno je iz Vodovoda u Kolašinu.

Dalje su naveli da se po osnovu ugovora između D.O.O. Vodovod i kanalizacija Kolašin i Instituta za javno zdravlje uzorci vode za piće iz distributivne mreže uzimaju najmanje jednom mjesečno i to sa dva mjesta, a po potrebi i češće – a ova analiza naziva se redovna, odnosno - osnovna.

Takođe, kako ističu, uzorci iz mreže uzimaju se i za potrebe monitoringa i to najmanje jednom mjesečno sa više mjesta u mreži. Najmanje dva puta godišnje uzimaju se uzorci tzv. sirove vode - voda prije tretmana hlorom,

“Ne raspolažemo podacima o broju uzoraka vode uzetih za potrebe monitoringa. Ali ni u jednom slučaju nijesmo dobili informaciju da je neki od uzoraka vode za piće nije odgovarao uslovima propisanim pomenutim Pravilnikom. Takođe, po Ugovoru, izvršeno je i jedno uzorkovanje tzv. sirove vode sa izvorišta gradskog vodovoda. Nakon izvršenih ispitivanja utvrđeno je da je ovaj uzorak takođe odgovarao uslovima pomenutog Pravilnika”, kazali su.

Bijelo Polje: Voda neispravna dva puta od početka godine

Kada je riječ o Vodovodu Bistrica u Bijelom Polju, ukupan broj uzoraka koji ispituje IJZCG u toku jedne godine iznosi oko 80.

„Do kraja septembra 2022.godine ispitano je 58 uzoraka, od kojih su dva uzorka bila neispravna i to samo zbog jednog parametra kojim se mjeri zamućenost vode. Svakako, naš hemijski inženjer prati stanje zamućenosti i hlorisanja vode na dnevnom nivou, o čemu se uredno vode zapisi i knjige evidencije u skladu sa HACCP sistemom”, ističu oni za Portal Analitika.

Oni su objasnili da je Pravilnik o higijenskoj ispravnosti vode za piće definisao da je gornja granica za ispravnost vode za parametar zamućenosti 1.0 NTU, što je veoma strog kriterijum i isti mora biti ispoštovan.

„Takođe, u nekim drugim zemljama Evrope, a i šire, ova granica je 6.0 NTU, pa po tom kriterijumu bi mogli reći da je voda ispravna za piće, ali se moramo držati naših zakonskih propisa (regulativa) i ispitivanja koje radi naša zvanična laboratorija IJZCG. Ovaj parametar je skoro beznačajan, ali isti i dalje nije u dozvoljenim granicama, pa se preporučuje da se voda prije upotrebe za piće prokuvava i taloži, dok se za sve ostale upotrebe voda može nesmetano koristiti”, kazali su iz Vodovoda Bistrica Bijelo Polje.

Učestalost zamućenja vode nije povećana

Kada je riječ o zamućenju vode nakon padavina, iz Vodovoda Cetinje kazali su da na tamošnjim vodoizvorištima ova pojava nije učestala.

„Eventualna blaga zamućenja vode nastaju kada nakon dužih sušnih, ljetnjih perioda, kada izvorišta dođu na svoj hidrološki minimum, padne velika količina atmosferskih padavina (kiše), koja izazove podizanje mulja na izvorištima i dovede do zamućenja vode”, kazali su iz cetinjskog Vodovoda.

Njihove kolege iz Bijelog Polja ističu da se problem zamućenja vode nakon padavina dešava u istom obimu kao i ranije.

“Naše mišljenje je da se zamućenje svih vodoizvorišta na teritoriji Crne Gore i ranije dešavala u istom obimu, u zavisnosti od atmosferskih padavina, samo što se sad klimatske prilike mijenjaju i dolazi do češćih zamućenja, koja traju izuzetno kratko”, kazali su iz Vodovoda Bistrica.

Do zamućenja vode, kako pojašnjavaju, dolazi usljed povećanja nivoa vode u podzemnim izdanima iz kojih se prihranjuje vodoizvorište „Vrelo Bistrice“ vodom za piće.

„Do zamućenja najčešće dolazi usljed obilnih atmosferskih padavina i usljed toljenja snijega sa Bjelasice, jer se izdan prihranjuje sa slivnog područja planine Bjelasice“, naveli su.

Iz Vodovoda Kolašin, takođe kažu da intenzitet javljanja povećane mutnoće posljednjih godina nije povećan u odnosu na učestalost koja je zabilježena prije 10 ili više godina.

“Do povećanja mutnoće vode na izvorištu gradskog vodovoda Kolašina dolazi nekoliko puta tokom godine i to pri kišnim padavinama velikog intenziteta i pri naglom topljenju sniježnog pokrivača. Ukupno vrijeme trajanja povećane mutnoće usljed čega voda ne odgovara uslovima pomenutog pravilnika iznosi od 5 do 10 dana u toku jedne godine”, zaključili su iz Vodovoda u Kolašinu.

Kvalitet vode u Crnoj Gori zadovoljavajući

Redovna kontrola higijenske ispravnosti vode za piće, kako javnih tako i individualnih objekata za vodosnabdjevanje, ima veliki preventivni značaj u spriječavanju pojave hidričnih epidemija, koje nastaju kao posljedica korišćenja higijenski neispravne vode, ukazuje Institut za javno zdravlje.

“Rezultati analiza ove godine su u skladu sa rezultatima prethodnihgodina i može se reći da je kvalitet vode u Crnoj Gori zadovoljavajući i da bi trebalo da se radi na očuvanju kvaliteta vode kroz zaštitu izvorišta kao i unapređenje sistema za vodosnabdjevanje”, kazali su iz IJZCG.

Poručuju da je kvalitet vode u Crnoj Gori zadovoljavajući, ali da bi trebaloda se radi na očuvanju kvaliteta vode kroz zaštitu izvorišta kao i unapređenje sistema za vodosnabdijevanje.

Vodovodi na primorju ne mare za interes javnosti 

Posebno neodgovoran odnos prema interesovanju javnosti pokazali su nadležni u vodovodima Kotor i Herceg Novi koji nijesu odgovorili na pitanja Portala Analitike, a upravo u ove dvije opštine nedavno je proglašena epidemije žutice, čiji uzrok još nije utvrđen. Neispitna voda može biti jedan od mogućih uzroka epidemije u ovim gradovima, pa bi ta činjenica trebalo da bude razlog više da vodovodna preduzeća informišu javnost kada su kontrolisali kvalitet vode i kakvi su rezultati bili. 

Podsjećamo, Kotorski vodovod možda jedini u Crnoj Gori deceniju koristi lokalne izvore za koje ne posjeduje vodne akte - zakonom obavezujuću dokumentaciju da bi se mogla koristiti voda za ljudsku upotrebu. Jedno je stanje bilo na Crnogorskom primorju do 2010, ali od 27. jula te godine, kada je obezbijeđena dovoljna količina vode zahvaljujući Regionalnom vodovodu, ne postoji nijedan validan razlog da vodovodi isporučuju vodu za piće koristeći lokalne izvore sa vodom upitnog kvaliteta, posebno u periodima zaslanjenja i maksimalnog iskorišćavanja/ ispumpavanja vode kada se povlači nekvalitetnija voda…

Nejasno je i zašto Regionalni vodovod ćuti kad je riječ o kvalitetu vode iz Boljih sestara, pa se nameće pitanje da li je došlo do promjene kvaliteta, a ne samo kvantiteta vode za piće. Dok Odbor direktora i menadžment imaju vremena da se međusobno medijski prepucavaju i prijavljuju inspekcijama, za interes javnosti izgleda mnogo ne haju.

Izvor: Analitika