Samit evropskih socijalista sa sestrinskim partijama iz regiona bio je prilika da se napravi osvrt na rezultate Samita u Tirani, potvrdi posvećenost evropske ljevice politici proširenja EU, razmotre regionalne prilike i unutrašnja situacija u zemljama kandidatima za članstvo, ali i da se definišu pravci daljeg djelovanja u reformskim procesima.

Samit je okupio lidere i predstavnike socijalističkih i socijaldemokratskih partija iz regiona i EU, kao i značajan broj poslanika Evropskog parlamenta.

Delegaciju Demokratske partije socijalista osim Đukanovića čine i generalni sekretar partije Aleksandar Bogdanović, Aleksandar Andrija Pejović i Svetlana Vuković.

Obraćanje Đukanovića prenosimo u cjelosti:​

Zadovoljstvo mi je da učestvujem na Samitu progresivnih ljevičarskih snaga sa Zapadnog Balkana i grupe Socijalista i demokrata u Evropskom parlamentu, što je već postalo tradicija i dragocjeno iskustvo naše političke porodice.

Želim da vam izrazim zahvalnost jer ovakve inicijative su za nas i podrška i podsticaj na putu ostvarenja zajedničkih evropskih ciljeva.

Današnji sastanak je utoliko značajniji što se održava neposredno nakon Samita u Tirani. To nam omogućava da sumiramo zaključke, da vidimo koliko korespondiraju sa izazovima koji su pred nama, i da u skladu s tim usmjerimo djelovanje naših sestrinskih partija. Prekjučerašnji samit je važan korak u pravilnom sagledavanju geostrateške i geopolitičke važnosti integracije zemalja Zapadnog Balkana u EU. On je takođe potvrdio da su EU i Zapadni Balkan partneri u izgradnji demokratije i socijalne pravde, da je perspektiva članstva naših država u EU zajednički strateški cilj. Evropska unija kroz ekonomsko-investicioni plan dodatno potvrđuje i svoju ulogu ključnog i najsnažnijeg ekonomskog partnera na Zapadnom Balkanu. To čini takođe i kroz program ublažavanja efekata energetske krize. Naravno, za ostvarenje tog krajnjeg cilja podrazumijeva se od naše strane bezuslovni nastavak reformi i usvajanje evropskih standarda.

Siguran sam da će sve ovo dodatno motivisati Grupu Socijalista i demokrata da se još odlučnije zalaže za politiku proširenja, kako kroz djelovanje u Evropskom parlamentu i drugim institucijama EU, tako i preko nacionalnih organa vlasti u državama članicama, i u okviru Partije evropskih socijalista. Aktivnosti vaših lidera, vaših premijera, ministara, komesara, parlamentaraca, gradonačelnika i drugih predstavnika, imale su i imaju uticaj na briselsku politiku, i s poštovanjem se prihvataju i u našem članstvu, i u široj javnosti. U duhu onoga što je Alćide de Gasperi rekao: „Moramo se voditi prije svega sveobuhvatnom spoznajom da je neophodno izgraditi ujedinjenu Evropu." A u toj Evropi Zapadni Balkan je neodvojivi dio slagalice.

Posebnu zahvalnost dugujemo izvjestiocu Toninu Piculi, koji je zaslužan za Rezoluciju o novoj strategiji proširenja EU, u kojoj se jasno podvlači da reformski procesi politike proširenja i unutrašnje reforme EU treba da idu ruku pod ruku. Takav pristup dodatno podstiče sprovođenje zahtjevnih reformi u državama regiona, čini izvjesnijom evropsku perspektivu i garantuje progres zasnovan na pojedinačnim zaslugama zemalja kandidata. I što je veoma važno, naglašava da je to istovremeno i politički, bezbjednosni i ekonomski interes država članica Unije, što poziva na aktivnije djelovanje u politici proširenja.

Kretanja na globalnom planu opominju više nego ikada. Rat je opet na evropskom tlu. Čuvanje i poštovanje evropskih, univerzalnih vrijednosti - demokratije, vladavine prava, rodnih i manjinskih prava, ravnopravnosti, poštovanja ljudskog dostojanstva i ljudskih prava – sve više dobija na značaju. Vođeni idejom Bruna Krajskog, da „ideje i principi demokratije ne smiju biti ograničeni samo na politiku, nego da moraju prožimati sva područja društvenog života", danas sagledavamo aktuelna dešavanja. Upravo ona su pokazala da stalno moramo biti spremni da branimo ove vrijednosti od nacionalista i populista koji koriste bezbjednosne, ekonomsko-energetske, klimatske, ali i zdravstveno-socijalne i egzistencijalne izazove da proguraju svoje ksenofobične i desničarske programe. Takođe moramo biti spremni da se suprotstavimo dezinformacijama koje dolaze od trećih aktera i da u neposrednoj budućnosti hrabrije promovišemo inicijative u korist politike proširenja i punopravnog članstva, kako njihova sudbina ne bi zavisila od izbora do izbora u zemljama članicama.

Kao da je bio potreban jedan rat u Ukrajini da bi se dodatno učvrstilo saznanje evropskih partnera o važnosti integracije Zapadnog Balkana u EU. I da bi se vidjelo da Rusija u kontinuitetu podstiče retrogradne politike u svim dijelovima Evrope radi njene destabilizacije. Da na Zapadnom Balkanu ima svoje proksije, da podržava balkanske nacionalističke politike i njihove velikodržavne projekte, i da teži održavanju postojećih i otvaranju novih zamrznutih konflikata, protiveći se sve otvorenije ne samo članstvu naših država u NATO, već i u EU. Mi u Crnoj Gori se sa time nosimo još od 2015, a godinu kasnije, uoči prijema u Sjevernoatlantsku alijansu, pokušan je i državni udar u izvedbi agenata ruske vojnoobavještajne službe, u sprezi sa proruskim snagama u zemlji i regionu. Sudski postupak protiv aktera tog ataka s kojim smo se sami izborili još nije okončan.

Trebalo je da se desi agresija na Ukrajinu da bi neki naši međunarodni partneri uvidjeli pred kakvom je opasnošću Crna Gora tada bila. I da shvate da svaka promjena vlasti nije uvijek promjena nabolje, što se danas najbolje vidi u našoj zemlji. Naime, zahvaljujući kontinuiranim hibridnim pritiscima iz Rusije i regiona, ali i zbog danas potpuno očiglednog pogrešnog percipiranja naše stvarnosti od strane nekih zapadnih partnera i njihovog nesnalaženja prije dvije i po godine, opozicija je 2020. tijesno pobijedila na izborima. Došlo je do mirne tranzicije vlasti po svim demokratskim pravilima.

Nažalost, od tada je kod nas sve krenulo nizbrdo. Za dvije godine imamo dvije neuspješne smijenjene vlade, Crnu Goru koja je davno otvorila sva pregovaračka poglavlja i bila lider i uzor u integracijama - zaglavljenu u tom procesu, posrnulu ekonomiju i protjerane kredibilne strane investitore, i  ustavnu i institucionalnu krizu kojoj se ne nazire kraj. Što je najgore, tu tijesnu parlamentarnu većinu, čije su vlade u službi ruskih aspiracija i velikosrpskog nacionalizma, čine i partije koje se formalno deklarišu  kao proevropske, što dovodi u zabludu i naše evropske partnere i otežava situaciju.

U najkraćem, situacija je ne samo u Crnoj Gori, već u regionu mnogo gora nego prije deceniju, ili prije neku godinu. Ako bi sudili na osnovu crnogorskog iskustva, zaista ima razloga za zabrinutost. Opet bujaju antievropske snage, povampiruje se politika crtanja etničkih granica na Balkanu kao devedesetih, želi se dokazati da multietnička demokratija kod nas nije moguća, da evropska perspektiva ima alternativu. A alternativa je Evroazijska unija. Mi u Crnoj Gori izlaz vidimo u hitnom organizovanju vanrednih parlamentarnih izbora, kako bi izabrali stabilnu vladu koja će povratiti kredibilitet institucija, vratiti zemlju na evropski kurs, i uhvatiti se u koštac sa teškim ekonomskim i društvenim problemima koje su nam donijele promjene, u vremenu regionalnih i globalnih poremećaja.

Očekujemo za to rezolutniju podršku naših evropskih i zapadnih partnera. I ozbiljnije sagledavanje procesa u regionu, u kom se u svakoj zemlji političke snage jasno dijele na proevropske i antievropske snage, i ne postoji izbor između „jednih evropskih“ i „drugih evropskih“. Nažalost, demarkaciona linija na balkanskoj političkoj sceni je i dalje tradicionalna. Jasno se vidi ko je za evropsku budućnost, a ko za status quo koji će i dalje držati otvorena vrata za balkanske nacionalizme i njihove neugasle osvajačke ambicije, što je pogodan teren za širenje ruske destrukcije u Evropi. Dakle, geopolitički pristup proširenju zahtijeva snažniju podršku proevropskim snagama i politikama u regionu.

Moramo zajedno naći formulu kako u takvim uslovima ubrzati proces integracije, koji ima i političku komponentu, ne samo tehničku. Nedavno oživljavanje Berlinskog procesa dobar je podsticaj u tom pravcu.

Zato vjerujem da će evropska perspektiva za Zapadni Balkan ostati stvarna, i da će i evropski i regionalni lideri uraditi sve da EU iskoristi komparativne prednosti u odnosu na druge globalne aktere, kako bi Evropa bila ujedinjena i u miru na cijelom svom kontinentu.