Sjednica Odbora za dijasporu i Srbe u regionu Narodne skupštine Republike Srbije, koja je održana 13. decembra 2022. godine, razmatrala je položaj i perspektive Srba u Crnoj Gori. Rasprava o toj temi je poslužila predstavnicima Republike Srbije da saopšte zvanične ciljeve srpske državne politike prema Crnoj Gori. Na sjednici je zaključeno da je Srbija ojačala institucionalnu i finansijsku moć za sprovođenje te politike.

Prvi put od kada je vlast preuzeo Aleksandar Vučić 2012. godine, jedan ministar bez portfelja u Vladi Srbije zadužen je za vođenje politike prema Srbima u regionu. Taj ministar je Đorđe Milićević (član Socijalističke partije Srbije - SPS). On je srpskim predstavnicima iz Crne Gore saopštio da su došli „u svoju kuću“ i da su oni „snaga Srbije“. Obećao je da će Srbija voditi brigu o Srbima u regionu, da su ti Srbi u stvari građani Srbije i da će Srbi u Crnoj Gori uvijek imati podršku svoje matice.

Na sjednici je govorio i Arno Gujon, direktor Uprave za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu koja funkcioniše u okviru Ministarstva spoljnih poslova. Prije preseljenja u Srbiju 2012. godine, Gujon je u Francuskoj pripadao ekstremnom pokretu Blok identitaraca. Od 2004. godine angažovao se na strani Srbije na Kosovu i time je zadobio povjerenje, državljanstvo i od 2020. godine ovu državnu funkciju u Srbiji. Od SPC je dobio Orden Sv. Save, od Republike Srpske Orden Njegoša I reda, a od predsjednika Srbije Zlatnu medalju za zasluge.

Gujon je istakao projekte koje je Uprava finansirala u Crnoj Gori prošle godine. Između ostalih, to su: Radio i TV serijali o srpskoj kulturi i tradiciji u Crnoj Gori, Škola srpskog jezika u Nikšiću u organizaciji Matice srpske i Trg od ćirilice u Herceg Novom. Na predlog predsjednika Vučića, budžet Uprave je za 2023. godinu povećan tri puta, a Gujon je pojasnio: „Ono što Uprava pruža je samo delić onoga što Republika Srbija daje Srbima u regionu. Uglavnom to ide preko Vlade i tu su u pitanju milioni evra za Crnu Goru i za druge zemlje regiona“. Od 2020. godine i Vlada AP Vojvodine preko namjenskog Fonda finansira srpske nacionalne projekte u Crnoj Gori. Poslanik Dušan Marić (Srpska napredna stranka - SNS) je naveo da Srbija godišnje daje čak na desetine miliona eura pomoći Srbima u regionu.

Srbija jača organizaciono i finansijsko djelovanje u Crnoj Gori zbog, prije svega, popisa stanovništva u Crnoj Gori. Srbija je odlučila da se direktno umiješa u ovo unutrašnje pitanje Crne Gore.

Predsjednica ovog skupštinskog Odbora Milica Đurđević - Stamenkovski (Srpska stranka Zavetnici) je izjavila: „Mi ćemo se potruditi da se stvori atmosfera u kojoj će građani u Crnoj Gori moći da se izjasne samo onako kako se osećaju.“ Uključenost Srbije u popis u Crnoj Gori potvrdio je i zamjenik predsjednika ovog Odbora Milimir Vujadinović (SNS). Izjavio je: „Mi ćemo svakako na nivou vlasti koju danas obavljamo u Skupštini, kao Odbor, biti na raspolaganju kao deo podrške u tom poslu...Država Srbija će sigurno stajati iza toga.“

Poslanik Dušan Marić je saopštio: „Najvažnije pitanje koje nas očekuje jeste popis stanovništva u Crnoj Gori...Smatram da svi mi, a posebno država Srbija, moramo da učinimo mnogo, mnogo više po pitanju popisa stanovništva u Crnoj Gori nego što smo to učinili po pitanju popisa stanovništva u Hrvatskoj i Makedoniji.“ Poslanik Radovan Arežina (SPS) je napomenuo da je cilj popisa da se dio sadašnjih Crnogoraca izjasne kao Srbi.

Objasnio je i kako bi to trebalo izvesti: „Ajmo mi da gledamo putem medija, putem te Srpske kuće (u Crnoj Gori) koju je omogućio predsednik Vučić, da gledamo i da bar od onoga procenta koji se izjašnjava kao Crnogorci...da se i 10% vrati to je veliki napredak. Treba na tome činiti ozbiljne napore, da je to nešto što je vaša (srpskih predstavnika iz Crne Gore) obaveza...Treba da pružimo ruku tim ljudima (Crnogorcima), jer znate kako, plaćeni su.“ On je predstavnicima iz Crne Gore sugerisao da se izbore za to da Srbi u što više opština u Crnoj Gori budu na vlasti jer je to „za nas veoma važno, jer što nas bude više lakše ćemo i bolje dočekati taj popis.“

S obzirom na to da su srpski predstavnici iz Crne Gore koji su prisustvovali ovoj sjednici istovremeno najviši funkcioneri crnogorskih opština, predstavnici Srbije su im saopštili šta se od njih još očekuje u realizaciji srpske državne politike u Crnoj Gori.

Potpredsjednik Odbora Vujadinović je naveo da „srpski narod u Crnoj Gori još uvek nije u punom kapacitetu uključen u državne institucije Crne Gore“ i da je u državnoj vlasti zastupljen samo kroz „mala vrata“. To znači da je cilj da državna vlast u Crnoj Gori bude pod dominacijom Srba, a samim tim i Srbije. Vujadinović je saopštio i da je njihov cilj ulazak Crne Gore u Otvoreni Balkan, za koji je potvrdio da je politička ideja predsjednika Vučića.

Poslanik Ivan Kostić (Srpski pokret Dveri) je izjavio da bi saradnju između opština u Srbiji i Crnoj Gori trebalo organizovati na temeljima svetosavlja i Srpskog sveta. Istaknut je i značaj SPC. Ministar Milićević je zaključio da se SPC pokazala „kao faktor stabilnosti, snage i jedinstva Srba u Crnoj Gori“. Poslanik Rodoljub Stanimirović (SNS) uputio je primjedbu predsjednici Odbora zbog toga što na sjednicu nijesu pozvani predstavnici SPC, a Đurđević - Stamenkovski je objasnila: „Verujem da u Crnoj Gori postoji izrazita simbioza između onih koji obavljaju svetovne i duhovne poslove, tako da nema sumnje da su i oni (srpski predstavnici iz Crne Gore) danas u ime SPC, jer svi smo mi SPC.“

Na sjednici Odbora je negirana crnogorska nacija. Kada je na kraju izlaganja potpredsjednik Odbora Vujadinović izjavio: „Živio naš, ako hoćete, srpski i crnogorski narod“, reagovala je predsjednica Odbora Đurđević-Stamenkovski.

Rekla je: „Malo me zatekao s ovim crnogorski narod, dok sam se sabrala, ali pretpostavljam da je mislio na geografsko određenje, jer zašto se onda ne seti Hercegovaca i mojih Šumadinaca, molim da se to sledeći put uzme u obzir.“

Poslanik Ivan Kostić je predložio rješenje za Crnogorce u Opštini Vrbas. Kostić je izjavio: „U Opštini Vrbas i dan danas se, to nisu Montenegrini, 7.000 ljudi izjašnjava kao Crnogorci. Znači, to je posledica jednog kontinuiteta promenjene svesti kod naših ljudi koji su kolonisti iz Crne Gore. Na tome treba raditi. To nije proces za godinu, za dve, za tri, za četiri, to je proces koji treba da traje 10, 20 godina da bi se ti mladi ljudi utemeljili na jednom zdravom identitetu.“ Poslanik Radovan Arežina je naveo da je Crna Gora srpska zemlja. Poslanik Dušan Radosavljević (Srpska koalicija NADA) je saopštio da je Crna Gora „srpska Sparta“, da je srpstvo rođeno u Crnoj Gori, da su litije označile „kraj čerečenja srpskog naroda“ i da „su označile vaskrs roda našeg.“

Na osnovu izlaganja državnih funkcionera Republike Srbije na sjednici ovog Odbora može se izvesti nekoliko zaključaka o zvaničnoj srpskoj državnoj politici prema Crnoj Gori.

Republika Srbija ne poštuje suverenitet Crne Gore. U sprovođenju anticrnogorske politike postoji jedinstvo Vlade i Narodne skupštine, vladajućih i gotovo svih opozicionih partija. Srbija je značajno ojačala institucionalnu i finansijsku moć kako bi se umiješala u popis stanovništva u Crnoj Gori. Cilj je i da se dio Crnogoraca „ubijedi“ da su Srbi i da srpska nacija bude dominantna u Crnoj Gori. Zadatak srpskih predstavnika, a prije svih funkcionera Demokratskog fronta, je da vlast u crnogorskim opštinama koriste za realizaciju nacionalne politike Srbije i da se izbore da i državna vlast u Crnoj Gori bude pod njihovom kontrolom, jer će to onda faktički biti vlast u rukama Srbije. Sugerisano im je da se uključe u projekte Srpskog sveta i Otvorenog Balkana.

Cilj Srbije je da, preko svojih političara, NVO i medija u Crnoj Gori, preuzme državnu vlast i da potom iznutra uništi crnogorsku državnost i nezavisnost. Za to je presudna marginalizacija crnogorske nacije u Crnoj Gori. Za Crnogorce u Srbiji je predviđena asimilacija. SPC ima veliku ulogu u ovoj politici, jer su svi oni SPC. Republika Srbija srpske političare u Crnoj Gori tretira kao kolonijalne poslušnike, što su oni rado prihvatili. Poslanik Ivan Kostić je ohrabrio srpske predstavnike iz Crne Gore: „Okolnosti idu na našu ruku i ja se nadam da će te okolnosti biti mnogo bolje za nas poslije popisa, poslije predsedničkih izbora u Crnoj Gori.“ Arno Gujon ih je ohrabrio Njegoševim stihovima „Neka bude borba neprestana, neka bude što biti ne može.“

Izjave zvaničnika Republike Srbije na ovoj sjednici su samo potvrdile ono što je odavno očigledno. One su dokaz da je zvanična državna politika Srbije prema Crnoj Gori u suštini ista od nastanka Načertanija 1844. godine i da je cilj te politike potčinjvanje Crne Gore Srbiji.

Autor: Dragutin Papović, poslanik DPS-a u Skupštini Crne Gore