Izborni dan je protekao mirno, i to je jedino pozitivno što se može reći. Zbog nikakvog odziva birača, izbori „ne donose politička rešenja“, kako je rekao ambasador Francuske na Kosovu, Olivije Guero.

Među zemljama Kvinte izgleda nije bilo saglasja oko zajedničke izjave o izborima kao što je to bio slučaj ranije, pa se zasebnim saopštenjem oglasila i ambasada SAD koja je konstatovala da je učešće na izborima važno za reprezentativnost kandidata koji treba da služe zajednici.

U sličnom tonu, ali direktnije, oglasila se i koalicija nevladinih organizacija koje godinama prate izborne cikluse, Demokratija na djelu.

„Iako su izbori ispunili minimalne zakonske kriterijume, oni ne garantuju politički i reprezentativni legitimitet institucija koje će se iz njih nastati“, iznijeli su u saopštenju u kojem zamjeraju to što je u nekim od montažnih kontejnera bilo predviđeno da glasa i do 6.000 ljudi.

No, na kraju ih je glasalo daleko manje.

Tako bi gradonačelnik Leposavića trebalo da postane kandidat „Samoopredeljenja“ Ljuljzim Hetemi koji je dobio svega sto glasova od 13.000 upisanih birača.

Jablanović: Očekujem poništavanje

Aleksandar Jablanović, predsjednik Partije kosovskih Srba i jedini srpski kandidat za gradonačelnika Leposavića koji je svoju kandidaturu povukao tri dana prije izbora, za DW kaže da očekuje poništavanje ovih izbora.

„Mislim da će institucije u Prištini i međunarodna zajednica uskoro morati da prihvate realnost i da će ovdje morati da se organizuju izbori na kojima će glasati narod“, kaže Jablanović za DW.

Njegova partija se, kako tvrdi, povukla iz trke bez pritisaka iz Beograda, i to zbog načina na koji su izbori organizovani – uz veliko prisustvo policije u montažnim kontejnerima.

Izbori su organizovani uprkos insistiranju Srpske liste da se prethodno formira Zajednica srpskih opština.

Šta sada?

Prvo pitanje je gdje će novi gradonačelnici uopšte raditi? Osim opštine Sjeverna Mitrovica, u kojima su kosovska i srpska lokalna administracija odvojene u posebnim zgradama, u preostalim opštinama kosovska i srpska administracija su dijelile iste zgrade do masovnih ostavki Srba u novembru prošle godine kada je u tim prostorijama ostala samo administracija u srpskom sistemu.

„Smatram da su kandidati Albanci koji su ostali u izbornoj trci dovoljno razumni ljudi i jasno je i njima da se sa sto glasova ne može doći na vlast u jednoj opštini, posebno onoj u kojoj živi jedan odsto albanskog stanovništva naspram 98 odsto srpskog stanovništva“, dodaje Jablanović.

„Pravo na ovu zgradu opštine nemaju ekskluzivno ni Srpska lista ni Partija kosovskih Srba, nego ljudi koje izabere narod ovog kraja, a na ovim izborima nije glasao narod opštine Leposavić“, navodi on.

Jedina srpska kandidatkinja koja je do kraja ostala u izbornoj trci u Zvečanu, Slađana Pantović, osvojila je ukupno pet glasova. Pantović, od koje su na izborima bolje prošli i kandidat Demokratske partije Kosova i „Samoopredeljenja“, na glasanje je došla u pratnji policije.

Zamislive su slične scene ubuduće, da policija obezbjeđuje gradonačelnike na radnim mjestima. Kontroverzni potpredsednik Srpske liste Milan Radoičić rekao je da „onima koji misle da sa jedan ili dva odsto glasova mogu da vode opštine na sjeveru, srpski narod to nikada neće dozvoliti“.

Radoičić, koji je pod sankcijama SAD i Velike Britanije zbog korupcije, vrlo rijetko se oglašava u javnosti, ali se jeste oglasio veče prije izbora kada je pozvao na „sveopšti bojkot lažnih izbora“.

U Prištini ga često optužuju da je šef kriminalne grupe, označavajući Srpsku listu kao njeno političko krilo, dok ga u Beogradu, najčešće predsjednik Vučić, označava kao ključnu osobu za odbranu interesa srpske zajednice na Kosovu.

Opštine „klinički mrtve“

Pored Leposavića, Sjeverna Mitrovica je druga opština koju je u nedelju osvojio kandidat „Samoopredeljenja“. Erden Atić odneo je pobjedu sa 519 glasova – dvostruko manje nego što je dobio na izborima prije dvije godine.

Skender Sadiku, potpredsjednik Skupštine opštine Sjeverna Mitrovica iz Građanske inicijative Mitrovica, koja je takođe imala kandidata za gradonačelnika, nada se da će izbori omogućiti da opština postane funkcionalna.

„Opština je blokirana, klinički je mrtva praktično. Radi samo matična služba i služba za izdavanje dokumenta. Blokiran je i račun opštine“, kaže Sadiku za DW.

„Treba hitno da se formiraju sva opštinska odjeljenja i uputi poziv da se vrate srpski službenici koji su napustili posao“, dodaje on. Priznaje da je za to potrebna politička volja i iskorak u pregovorima kojem sa nada na sastanku u maju, odnosno „prije objavljivanja zvaničnih rezultata izbora“.

On nije zadovoljan uslovima u kojima su izbori organizovani, ali je za njega veći problem slaba izlaznost: „Sa lošim odzivom, to neće čak biti ni Pirova pobeda“, kaže, dodajući da je njegova građanska inicijativa osjećala odgovornost da na izborima učestvuje kako bi opštinske usluge proradile.

Plan da pozove Srbe da se vrate u institucije iznio je i Betim Osmani, njegov partijski kolega i kandidat za gradonačelnika koji je osvojio 75 glasova. On je u toku izbornog dana za DW rekao da je građanima potreban neko ko će se baviti lokalnim problemima.

„Niko nije razmišljao o nama ovde na sjeveru 24 godine. Beograd, Priština i Brisel o sjeveru razgovaraju kao o praznom prostoru bez ljudi“, rekao je Osmani.

U Zubinom Potoku, gdje je zabilježena najveća izlaznost od 5,7 odsto, pobjedu je odnio kandidat PDK Izmir Zećiri sa 196 glasova.

Iako je te podatke gotovo nemoguće provjeriti, direktor srpske Kancelarije za Kosovo i Metohiju, Petar Petković, koji je rezultate lokalnih izbora saopštio nešto prije Centralne izborne komisije, tvrdi da u Zubinom Potoku nije bilo Srba koji su izašli da glasaju. U preostale tri opštine, glasalo je svega trinaest Srba, tvrdi Petković.