Ugovorom o hedžingu koji je sklopljen prije dvije godine definisano je da se nakon dvije godine aranžman preispita i da se donese odluka o izlasku iz aranžmana ili o njegovom nastavku.

Damjanović je za Radio Crne Gore kazao da su obavljene konsultacije unutar Ministarstva finansija, sa bankama koje su i partneri i hedžingu i ostalim relevantnim institucijama i na osnovu toga donešena je odluka da Crna Gora iskoristi mogućnost iz ugovora i izađe iz hedžing aranžmana.

“Jedan od razloga jeste što je za razliku od momenta kada je aranžman sklopljen 2021. godine tokom ljeta kada su bili veoma stabilni uslovi i nakon pandemije kada je bio određeni optimizam na globalnim tržištima, u međuvremenu smo tokom hedžing aranžmana dobili eksternu nestabilnost finansijskih tržišta, rat u Ukrajini koji ima strašne posljedice i na EU i na države u Evropi, jedan nestabilan odnos valuta u svijetu koje su ključne i determinišu svjetske finansijske tokove i u jednom takvom neizvjesnom ambijentu koji sada vlada i koji je najneizvjesniji u posljednjih 15-ak godina procjena je bila da bi nastavak hedžing aranžmana bio rizičan jer bi se teško mogli planirati i predvidjeti uslovi koji bi se moglio dešavati u narednim nedjeljama, mjesecima pa i godinama”, kazao je Damjanović.

On je ranije naveo da je Crna Gora do sada po osnovu četiri isplaćene rate uštedjela 23,71 miliona eura.

“Imajući u vidi da je tokom trajanja aranžmana odnos dolara i eura koji je hedžing aranžmanom definisan u odnosu 1:1,18 euro za dolar da je konstantno kurs konstantno bio niži od predviđenog hedžing aranžmanom Crna Gora je bila u takozvanoj ‘pozitivnoj poziciji’ i na taj način je kroz plaćanje rata ostvarila određene uštede. Nakon dvije godine takve pozicije teško je predvidjeti da bi se takva situacija, nakon svega što se desilo tokom hedžinga, mogla nastaviti naredne dvije godine u duže a pogotovo imajući u vidu dugu ročnost kredita koji Crne Gora otplaćuje”, kazao je Damjanović.

S druge strane, dodaje Damjanović, tadašnja pozicija Crne Gore omogućila je da prihodujemo 64 miliona dolara pri čemu će, kako je kazao, ta sredstva biti upotrebljena za plaćanje julske i januarske rate kredita.

“S druge strane, negativan efekat hedžinga je da će se sada ostatak duga prema kineskoj Eksim banci iskazivati u realnom odnosno tržišnom odnosu izmeđi dolara i eura”, ukazao je ministar finansija.

Da li će u narednom periodu biti prostora da se sklapa novi aranžman, kaže, zavisiće od globalne situacije i postizanja globalne stabilnosti na tržištu.

“Jer dok se ne postigne neka vrsta izvjesnosti a vezano je za događaje u Ukrajini i prelivanje rata ka ostatku Evrope bilo bi veoma rizično staviti na doboš javne finansije i to niko razuman u ovm trenutku ne bi uradio”, poručio je Damjanović.

Dodaje, da je uvijek otvorena opcija da se u slučaju poremećaja valutnog rizoka euro dolar sklopi novi aranžman.

“To je opcija koja je uvijek otvorena i to je sugerisano od najvećeg broja naših partnera. Postoji mogućnost da se sklopi novi aranžman sa klauzulom obaveznog preispitivanja nakon dvije godine. Ponavljam dok se situacija na globalnim tržištima ne smiri sa cijenama, inflacijom, ratom, prelivanje tog rata – mogućnošću da u svakom trenutku taj rat bukne i prelije se na sve nas mislim da je i irelevantno govoriti o sklapanju bilo kakvog aranžmana koji ide u pravcu predviđanja koja su u ovom trenutku nemoguća. To je bio razlog zašto smo dobili savjete od najvećeg broja partnerskih banaka da se u ovom trenutku zaustavi aranžman shodno ugovoru koji je potpisan prije dvije godine a da se preispita pokretanje kada se stabilizuju uslovi na globalnim tržištima”, zaključio je Damjanović.

Iz Ministarstva finansija su naveli da su nakon studiozne i podrobne analize i konsultacija sa partnerskim bankama, Ministarstvo finansija odlučilo je da iskoristi ugovorenu mogućnost i predloži Vladi prekid „hedžing aranžmana“, zaključen 2021. godine sa međunarodnim bankama (Goldman Sachs International, Merril Lynch International, Societe Generale i Deutsche bank AG).

Zahvaljujući, u prvom redu jačanju američkog dolara, Crna Gora je u periodu „hedžinga“ bila u zoni tzv. pozitivnog „mark to market“-a, odnosno tržišni uslovi su išli u korist Crne Gore.

“Prekid aranžmana realizovan je pravovremeno, imajući u vidu da je posljednja dospjela rata, pokrivena ovim „hedžingom“, izmirena u januaru 2023. i da eventualni prekid prije ovog roka, ne bi bio u skladu sa inicijalnom svrhom pomenutog aranžmana koja se ogleda u zaštiti od valutnog rizika”, kaže se u saopštenju Ministarstva finansija.

Podsjećaju 2021. godine Ministarstvo finansija je, uz saglasnost Vlade, realizovalo transakciju unakrsnog valutnog svopa (tzv. hedžing aranžman), u vezi sa kreditnim aranžmanom sa Exim Kina bankom, koji je zaključen za potrebe izgradnje prve dionice autoputa Bar-Boljare.

“„Hedžing aranžman“ zaključen je na 14 godina, sa opcijom prekida poslije dvije godine. Dakle, ovih dana, a nakon preispitivanja uslova sa bankama. “Hedžing aranžmanom” izvršena je konverzija dolarskog u eurski dug, po kursu EUR/USD 1,18, pa je umjesto ranijih dva odsto kamate na dolarski dug, država plaćala kamatnu stopu od 0,88 odsto na eurski dug. Država je, na četiri isplaćene rate, uštedjela 23,71 milion eura, od čega se 16,64 miliona eura odnosi na kamate, a sedam miliona eura na glavnicu”, napominju u MF-u-

Izlaskom iz „hedžinga“ Crna Gora, je naglašavaju, na jednoj strani, prihodovala je približno 64 miliona američkih dolara, pri čemu će od pomenutog iznosa 40,69 miliona američkih dolara biti upotrijebljeno već u julu 2023. godine za izmirivanje obaveza prema Exim Kina banci, na ime glavnice i kamate koje redovno dospijevaju, dok preostala sredstva, dijelom, mogu biti iskorišćena za otplatu obaveza koje, po osnovu ovog kredita, dospijevaju u januaru 2024. godine.

Na drugoj strani, dodaju, preostale kreditne obaveze prema Exim Kina banci biće ponovo iskazane u realnom odnosu dolara i eura, odnosno po tekućem kursu na dan izvještavanja, sa inicijalnom kamatnom stopom, a ne kao što je do sada bio slučaj sa tzv. „hedžovanim“ odnosom ovih valuta i umanjenom kamatnom stopom. Preostale kreditne obaveze po ovom osnovu iznose 786.856.191 američkih dolara, što je po kursu Centralne banke Crne Gore na današnji dan 730.939.332 eura.

“Kredit sa Exim Kina bankom ugovoren je krajem 2014. godine u iznosu od oko 944 miliona američkih dolara, sa rokom otplate 20 godina i grejs periodom od šest godina, odnosno do polovine 2021. godine, kada je Ministarstvo finansija “hedžovalo” kredit prije plaćanja prve rate”, zaključuju u MF-u.

Vlada Crne Gore je u julu 2021, kada je na čelu Ministarstva finansija i socijalnog staranja bio Milojko Spajić, dogovorila hedžing (hedging) aranžman kojim se, kako su tada naveli, zaštitila od valutnog rizika kredita za auto-put Bar-Boljare i smanjila kamatnu stopu i čime će država godišnje uštedjeti osam miliona eura.

Šta je hedžing?

Izraz hedging/hedžing može se činiti složenim za mnoge početnike u trgovanju i ulaganjima na finansijska tržišta, no upotreba strategija zaštite je prilično korisna praksa s kojom bi svaki trgovac i ulagač trebalo da bude upoznat.

Najjednostavnije rečeno, hedžing je kreiran da minimizuje izlaganje nepoželjnom poslovnom riziku, ali takođe dozvoljava i da se profitira od te investicije.

Hedžing je mehanizam – strategija za smanjenje mogućih gubitaka i u realnom poslovanju preduzeća ili država.

Da bi se što lakše shvatio hedžing najbolje je da se posmatra kao osiguranje od rizika koji proizilazi iz poslovanja. Kada firma ili država odluči da hedžuje neki dug, one sebe osiguravaju od negativnih događaja, u našem slučaju – od nepovoljnog trenda kursa dolara u kojem je indeksiran kredit za auto-put.

Važno je istaći da hedžing ne može da spriječi negativan događaj, ali ukoliko se on desi i vi ste pravilno osigurani, uticaj negativnog događaja će biti smanjen i potpuno zanemarljiv. Na primjer, ukoliko kupite osiguranje za kuću, vi ste hedžovali sebe od požara, provale ili drugih nesrećnih slučajeva. Na finansijskom tržištu hedžovanje postaje komplikovanije od prostog plaćanja premije osiguravajućoj kompaniji svake godine.

Hedžovanje protiv investicionog rizika znači strategijsko korišćenje instrumenata na tržištu da bi umanjili rizik od bilo kojih nepovoljnih promjena cijena. Drugim riječima, investitori hedžuju jednu investiciju tako što ulažu u drugu investiciju. Tehnički rečeno, da bi ste hedžovali, morate investirati u hartije od vrijednosti sa negativnom koleracijom /kontra/ u odnosu na vaše realno stanje.

Izvor:CdM