Neposredno na razmeđu milenijuma, britanski poslovni časopis “Ekonomist“ iznio je poražavajuću presudu njemačkoj ekonomiji. Njemačka je, pisao je, “bolesnik eura“ (the sick man of the Euro). U to vrijeme, to je bio poziv na buđenje njemačkih političara još uvek opijenih ekonomskim dobrim godinama nakon ponovnog ujedinjenja, a koji su odbijali da sprovedu bilo kakve reforme. To je na kraju nadoknadila vlada tadašnjeg kancelara Gerharda Šredera (SPD), na primer reformom tržišta rada koja je postala poznata kao “Harc IV“, prenose Dojče vele (DW).

Četrnaest godina kasnije, situacija je i zvanično bila bolja. Grupa ekonomista iz Berlina i Londona esej o stanju njemačke privrede naslovila je ovako: “Od evropskog bolesnika do ekonomske superzvezde“ (From sick man of Europe to an economic superstar). 

Mračna situacija, sumorni izgledi

Ali, fraza “evropski bolesnik“ ponovo je tu. Njemačka ekonomija ne staje na noge. Ekonomska proizvodnja smanjivala se u dva uzastopna kvartala, što ekonomisti nazivaju “tehničkom recesijom“. U proteklom kvartalu, bruto domaći proizvod stagnirao je na nivou iz prethodnog kvartala, ali je to vjerovatno bio samo slab tračak nade, zato što su svi važni indikatori okrenuti nadole – prije svega važan indeks poslovne klime minhenskog Ifo-instituta, koji je u julu pao treći mjesec za redom. A 9.000 anketiranih menadžera lošije je ocijenilo i trenutnu situaciju svojih kompanija i izglede za narednih šest mjeseci.

“Situacija u njemačkoj ekonomiji postaje sve mračnija“ – to je zaključak direktora minhenskog instituta Klemensa Fuesta.

Istraživači Ifo nisu jedini koji su sigurni da će bruto domaći proizvod vjerovatno ponovo da padne u tekućem trećem kvartalu. Stvar je jasna i za glavnog ekonomistu Komercbanke Jerga Kremera: “Nažalost, poboljšanja nema na vidiku“, rekao je Kremer novinskoj agenciji Rojters. “Globalno povećanje kamatnih stopa uzima svoj danak.“

Kremerov kolega Aleksandar Kriger iz privatne banke Hauk Aufhojzer Lampe sagledava situaciju na sličan način: “Problem je u tome što je ekonomska proizvodnja još uvjek oko maksimuma prije korone. Druge zemlje su znatno iznad, uključujući i evrozonu.“

Industrija kao problem

Njemačka stoji izuzetno loše ne samo u evrozoni, već i u poređenju s drugim industrijalizovanim državama. Prema procjenama Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) u ovoj godini će biti jedina od velikih zemalja s opadanjem privrede. Najviše brige izaziva prije svega najvrednija njemačka privredna grana – industrija. Ona već duže vrijeme pati zbog slabe globalne ekonomije. Uzdržanost stranih kupaca posebno je uočljiva u sektorima koji su u velikoj mjeri zavisni od izvoza, kao što su mašinogradnja i automobilska industrija. Važno kinesko tržište se ne oporavlja nakon pandemije korone dinamikom kojoj se nadalo. Jer, Kinezi radije štede svoj novac.

Kompanije u takozvanom proizvodnom sektoru i dalje spasava veliki zaostatak narudžbina koje su se nakupile nakon korone i ogromni problemi u lancu snabdijevanja.

Čitav niz uzroka

Pad njemačke privrede ima mnogo uzroka. Jedan od njih je monetarna politika centralnih banaka. One žele da obuzdaju inflaciju značajnim povećanjem kamatnih stopa, a to kredite čini skupljim, kako za kompanije, tako i za potrošače. To usporava građevinsku industriju, što je takođe važno za Njemačku, a usporava i spremnost kompanija da investiraju.

I druge zemlje u zoni eura, kao što su Francuska i Španija, takođe moraju s tim da se nose – ali to čine bolje: “Sve naše evropske komšije imaju veću ekonomsku dinamiku“, potvrđuje Moric Šularik, novi predsjednik kilskog Instituta za svjetsku privredu (ifW).

Dakle prije svega su strukturni problemi ti koji usporavaju Njemačku. Nekada uspješan poslovni model – uvoz jeftine, posebno ruske energije i jeftinih poluproizvoda, njihovo poboljšavanje i izvoz kao visokokvalitetne robe – to više ne funkcioniše. Višestruke krize posljednjih godina (korona, problemi u lancu snabdijevanja, ruski rat u Ukrajini i njegove posljedice) nemilosrdno su razotkrivale slabosti Njemačke kao poslovne lokacije.

Potrebna su smjela rešenja

Nova studija Njemačke centralne banke (DZ Bank) pokazuje da su kompanije srednje veličine, koje se obično nazivaju “kičma njemačke privrede“, posebno ugrožene. Autori primjećuju pravi koktel nedostataka: osim cijene energenata, pominje se i latentni nedostatak kvalifikovanih radnika, ali i pretjerana birokratija, visoki porezi i loša infrastruktura, uklučujući i slabu digitalizaciju. Pored toga, tu je i sve starije stanovništvo.

Predsjednik IfW Šularik skicirao je mogući izlaz u članku na sajtu svog instituta: “Ako Njemačka ne želi ponovo da postane ’evropski bolesnik’, ona mora hrabro da se okrene rastućim sektorima sutrašnjice, umjesto da strahovito investira milijarde o očuvanje jučerašnje energetski intenzivne industrije.“

Prema Šulariku, to takođe podrazumijeva i brzo eliminisanje nedostataka i propuštenih prilika u protekloj deceniji.