Aferezni trombociti su prvenstveno namijenjeni imunokompromitovanim pacijentima kojima su potrebne višestruke transfuzije trombocita, a to su pacijenti sa leukemijama, malignim tumorima solidnih organa, pacijenti koji su na programu transplantacije matičnih ćelija hematopoeze itd.

Prednosti i nedostaci

Šćepanović pojašnjava da se proces doniranja trombocita, kao posebnih derivata krvi, djelimično razlikuje od klasičnog darivanja krvi, iako su postupci pripreme gotovo identični.

„Donorska trombocitafereza je procedura izdvajanja i prikupljanja trombocita iz krvi davaoca uz pomoć specijalnog aparata – separatora krvnih ćelija. Ovom metodom od jednog davaoca dobijamo jednu terapijsku dozu za jednog pacijenta, dok je za dozu puliranih trombocita potrebno da krv donira čak četiri – šest ljudi. Kada je riječ o davaocima, neohodno je da ispune sve kriterijume kao i za klasično doniranje krvi – da su zdravi, odmorni, imaju normalne vrijednosti hgb i krvnog pritiska – ali je neophodno i da imaju pristupačne vene za venepunkciju“, kaže Šćepanović.

Prema njenim riječima, najveća prednost afereznih trombocita u odnosu na pulirane standardne trombocitne koncentrate jeste ta da je pacijent nakon njihove primjene izložen imunskim i infektivnim agensima koji se nalaze u cirkulaciji jednog čovjeka (davaoca), a ne agensima iz cirkulacije više ljudi (4-6), te samim tim vjerovatnoća nastanka neželjenih transfuzijskih reakcija je značajno manja.

„Glavni nedostatak donorske trombocitafereze jeste visoka cijena izvođenja ove procedure – skupa aparatura, setovi za afereze i posebna obuka osoblja“, navodi Šćepanović.

Objašnjava i proces davanja trombocita.

“Svi oni koji žele da doniraju trombocite prvo popunjavaju medicinski upitnik koji je sličan onom kod klasičnog davanja krvi, zatim se uzima uzorak za analizu kompletne krvne slike, potom vrši ljekarski pregled. Ukoliko su zadovoljeni svi kriterijumi davalac pristupa samom postupku doniranja. Donorska trombocitafereza je potpuno automatizovana procedura gdje ljekar za svakog davaoca ponaosob na monitoru aparata zadaje parametre u smislu količine i broja trombocita koje je potrebno izdvojiti. Nakon plasiranja igle u venu u aparat ulazi mala količina krvi iz koje se ovom specijalnom tehnologijom izdvajaju trombociti, a preostali dio krvi vraća u cirkulaciju davaoca. Količina trombocita koja se uzima u toku jedne procedure predstavlja samo jedan dio rezerve trombocita koja nije neophodna za normalno funkcionisanje organizma”, kaže Šćepanović, dodajući da se cijela količina datih trombocita nadoknadi najkasnije za 72 sata nakon procedure.

“Važno je napomenuti da je procedura potpuno bezbolna i apsolutno bezbjedna, jer se prije svake donacije postavlja potpuno novi aferezni sistem za svakog davaoca ponaosob. Procedura traje u prosjeku od 50 do 60 minuta”, rekla je Šćepanović.

“Ne postoji otpor”

Ističe da su u Zavodu izuzetno zadovoljni dosadašnjim odzivom davalaca za doniranje trombocita, o čemu svjedoče i statistički pokazatelji.

“Donacija trombocita je specifična i po tome jer je diktiraju potrebe pacijenata, tako da se doniranje ovog dijela krvi vrši uz strogo i adekvatno planiranje. Tim procesom rukovode naši ljekari, koji pozivaju potencijalne donore, u zavisnosti od krvne grupe koja je neophodna. Oni se pozivaju iz Registra davalaca trombocita u koji se može upisati svako ko želi da donira ove krvne ćelije. Do sada smo u registar evidentirali blizu 200 davalaca trombocita. Građani se samoinicijativno upisuju u Registar davalaca trombocita, a nakon toga u zavisnosti od potreba pacijenata bivaju pozivani na donaciju”, kaže Šćepanović.

Donacija trombocita moguća je nakon isteka roka od 15 dana, što je mnogo kraći period nego kada se radi o klasičnog davanja krvi, koji je tri mjeseca kada je riječ o muškarcima i četiri kada je riječ o ženama.

Šćepanović naglašava da Zavod za transfuziju krvi Crne Gore redovno informiše davaoce o ovom vidu doniranja, kako kroz godišnji plan edukacije, tako i direktnim kontaktom sa svima koji posjete njihove prostorije.

“Naše edukacije predviđaju redovna predavanja među srednjoškolskom i studentskom populacijom, a naše osoblje se trudi da i ovaj vid doniranja krvi predstavi otklanjajući sve eventualne nedoumice. Takođe,svakodnevno informišemo naše sugrađane da je ovaj vid doniranja krvi apsolutno bezbjedan i siguran, a istovremeno i veoma efikasan pri tretiranju pacijenata koji zahtijevaju potporu u vidu ovih derivata krvi”, kaže Šćepanović.

Na pitanje da li kod nekih građana postoji određeni vid otpora prema tom tipu davalaštva, Šćepanović odgovara odrično.

“Kada je riječ o reakciji građana na ovu novu metodu, možemo reći da ne postoji otpor, odnosno da smo, iako su na početku imali možda neke nedoumice, uspjeli da ih objektivno informišemo o svakoj fazi ove procedure i zbog toga sada imamo značajan broj davalaca registrovanih za aferezne trombocite”, zaključuje Šćepanović.