S druge strane, vjekovni odnosi Crnogoraca i Albanaca bili su uslovljeni drugačijim istorijskim i geopolitičkim okolnostima, još od dolaska Južnih Slovena. U srednjem vijeku, u kojemu su bile primarne dinastije a ne etničke posebnosti, istorija Crnogoraca i Albanaca se ispreplijetala i prožimala: jedni i druge baštine dinastiju Balšić, a takođe su poznate i rodbinske veze Đerđa Kastriota i Stefanice Crnojevića. Savremeni etnolozi i kulturolozi nalaze puno sociopsiholoških i simboličkih indikatora koji posebno povezuju Malisore, sjevernoalbanska plemena, i Crnogorce. Na, primjer, legenda o Rozafi ili Gojkovici, epska poezija, muzički instrumenti, tradicionalni moralni kodeks, itd.

U post srednjevjekovnom periodu saradnja Crnogoraca i Albanaca-Malisora, koji su se odupirali osmanskoj okupaciji, bila je bez velikih oscilacija i međusobnih sukoba. Tako je Njegoš u dogovoru s hotskim glavarima bio planirao oslobođenje Podgorice; Crna Gora aktivno pomaže Malisorski ustanak početkom dvadestog vijeka; a  1918. dio Albanaca učestvuje u Božićnom ustanku, i sve do 1925. godine mnogi komiti su utočiste nalazili među Malisorima. Interesantno je, da su se u  vrijeme bijelog terora, krajem 1923. godine, pobratimili  legendarni Bajram Curi – kojega su tražile vlasti Ahmeda Zogua i Kraljevine SHS – i Vukašin Marković, „crveni odmetnik“ koji se zalagao za nezavisnu sovjetsku Crnu Goru.

Početkom devedesetih godina, dolaskom prosrpske vlasti u Crnoj Gori, Albanci i crnogorski suverenisti bili su jednako ugroženi, pa su aktivno  sarađivali, iskazivali obostranu solidarnost, i zajedno učestvovali u raznim političkim manifestacijama. Poslije odvajanja većinske Crne Gore od miloševićevske vlasti 1997. Albanci dobijaju bolji status, iako im i dalje prijete velikosrpske (para)vojne formacije. U vrijeme rata NATO sa Saveznom Republikom Jugoslavijom, crnogorska vlast pružila je, uprkos prijetnjama Vojske Jugoslavije, utočište oko sto hiljada nevoljnika s Kosova, koji su se sklanjali pred etničkim čišćenjem. U tom kontekstu važno je istaknuti da su Albanci na referendumu 2006. godine gotovo stopostotno glasali za nezavisnost.

Ovaj duži povijesni uvod ne bi bio nužan da većina naših savremenika nije izložena moćnoj propagandi koja razara sve vrijednosne i političke temelje na kojima je stvorena suverena, građanska i proevropska Crna Gora. Jer, naše društvo i država su pod permanentnim malignim atakom srpskog imperijalizma, koji namjerava da Crnu Goru i de iure pretvori u  srpsku autonomnu oblast. Ovaj projekat se poslije izbora 2020. godine uveliko ostvaruje: velikosrpski kadrovi zauzeli su sva važna mjesta u privredi, diplomatiji, sektoru kulture, prosvjete i medija. Na udaru je demokratski i sekularni karakter društva, jer jerarsi i popovi SPC dobijaju ulogu vrhovnih arbitara za ideologiju i moral, poput iranskih mula, ili nekadašnjih izvršnih sekretara SKJ.

Glavni strateški prioritet velikosrpskih ideologa je uništenje crnogorske nacije, kao glavnog agensa i smisla postojanja građanske i suverene Crne Gore. Zato su u potonje tri godine iz javne uprave prognati svi Crnogorci suverenisti, marginalizovane su i uništene kulturne ustanove od nacionalnog značaja, a stvaraoci koji zagovaraju crnogorsku nacionalnu samobitnost izloženi su javnom šikaniranju. U dvije trećine opština gdje je na vlasti velikosrpska koalicija, nijesu dozvoljeni programi u javnom prostoru koji afirmišu crnogorsku kulturnu i nacionalnu posebnost. Aktuelno nametanje neregularnog popisa stanovinštva, uz asistenciju SPC i srpskih bezbjednosnih agencija, ima dva kratkoročna cilja: da se silom i prevarom napravi nacionalni inžinjering, koji bi bio uvod u promjenu Ustava. Prema tom planu,  uz pomoć manjinskih naroda, Crna Gora treba da postane treći srpski entitet. Poslije svođenja nacionalnih Crnogoraca na statističku grešku – folklornu zajednicu bez intitucija i političkog subjektiviteta – i konsolidovanja velikosrpske politike, od Bošnjaka, Albanaca i Hrvata stvorili bi građane drugog reda, koji će po uzoru na aktuelne inicijative opštinskih vlasti u Pljevljima i Nikšiću, biti potčinjeni srpskopravoslavnom kulturno-nacionalnom kodu.

Politička vođstva  Bošnjačke stranke i Hrvatske građanske inicijative, shvatila su opasnosti od ulaska u koaliciju sa osovinom Mandić-Milatović-Bečić-Spajić. Sad su na redu da se izjasne lideri Albanske alternative i Albanskog foruma. Nadam se da su se i oni dozvali mudrosti, jer ulazak u koaliciju sa velikosrpskom, proruskom koalicijom, prije svega je poguban za albanski narod. Koaliranje sa strankama koje se direktno protive politici, vrijednostima i ciljevima EU i NATO, ne bi imalo samo moralno nego i dalekosežno političko značenje za sve nacionalne zajednice, društvo i državu u cjelini.

Ulaskom u koalciju u kojoj su glavni lideri Andrija Mandić i Jakov Milatović, lideri crnogorskih Albanaca bili bi suodgovorni za neminovnu nestabilnost, izolaciju, i siromaštvo, koju će uzrokovati putinovsko-vučićevska Vlada u Podgorici. Jer, savremena agenda srpskog imperijalizma je nastavak politike devedesetih godina, svim sredstvima. Velikosrpski štabovi u SANU, SPC, raznim instirtucijama i bezbjednosnim agencijama, pripremaju se za „konačno rješenje“. Za još jedan rat koji će etničke granice učiniti saglasne sa državnim međama, kad se za to stvore nešto povoljnije međunarodne okolnosti. Ova zloslutna prognoza manje upućenim može izgledati pretjerana, ali sjetimo se da na teritoriji SFRJ danas egzistira sedam samostalnih država. Četiri od njih su stvorene poslije ratova, pa s razlogom, ukoliko velikosrpska politika ne bude poražena u Beogradu i Podgorici, možemo očekivati Četvrti balkanski rat. U prilog tome govori i trenutno najfrekventniji slogan beogradske propagande:"Kad se vojska na Kosovo vrati“. Milorad Dodik istovremeno prijeti nasilnim otcjepjenjem Republike Srpske, što sugeriše, da bi po sistemu spojenih sudova, novi vojni sukob, osim Crne Gore, zahvatio još Bosnu i Hercegovinu, Kosovo i Makedoniju.

Izvor Antena M piše: Milorad Popović