Dva izvora Pobjede bliska parlamentarnoj većini, saopštila su da je u tu svrhu dogovoreno da SNP prvo odgodi svoju sjednicu GO tek nakon vikenda, što se i dogodilo, da se sjednica Skupštine, na kojoj će se birati prvo Andrija Mandić za predsjednika, održala - 30. ili 31. oktobra.

Planovi

Plan je da zasijedanje traje makar dva ili tri dana, a da nakon izbora vlade prva sjednica bude nakon 1. novembra čime bi se i tehnički i fizički onemogućilo Spajiću da uredbom nove vlade odgodi popis koji zvanično počinje upravo 1. novembra.

Taj plan, prema nezvaničnim informacijama Pobjede, podržava i već sprovode, osim SNP-a, i koalicija “Za budućnost Crne Gore“, kao i da imaju zeleno svjetlo od Demokrata koji su u posljednje vrijeme rapidno poboljšali odnose sa Beogradom zbog svog manevra kojim je omogućen upravo ulazak ZBCG u vladu.

Prema nezvaničnim, ali pouzdanim informacijama Pobjede, Spajić je na sastancima sa opozicijom prihvatio mogućnost da popis ipak bude odgođen.

“Spajić je razgovarao o potencijalnoj saradnji sa opozicijom koja uključuje glasanje za izborne zakone i glasanje za sudske i tužilačke funkcije. Jedini uslov opozicije je bio da se odgodi popis, što je Spajić prihvatio“, saopštili su izvori Pobjede bliski samom vrhu opozicije.

Međutim, dio nove većine imao je drugačije planove, pa je povukao potez.

“Umjesto ad hoc sjednice parlamenta, plan je da se onemogući da Spajić odgodi popis što je tražio Evropski parlament“, saopštio je izvor Pobjede.

Planovi vladajuće većine da se pošto-poto održi popis ipak se dovode u pitanje jer, prema pouzdanim saznanjima Pobjede, na dan 1. novembra kada bi trebalo da bude početak sprovođenja neće biti dovoljan broj obučenih popisivača, i to u procentima od najmanje 40 odsto.

Istovremeno, u najmanje pet opština neće biti kompletne popisne komisije čime se onemogućava regularno održavanje popisa. Koliko je država nespremna za popis svjedoči i podatak da će se popisivači u Podgorici, njih 833, obučavati tek 28. i 29. oktobra što je izuzetno kratak rok za obuku imajući u vidu iskustva iz 2003. i 2011. godine kada su rokovi bili znatno duži.

Nedostatak popisivača

Da će biti problema sa brojem popisivača juče je i priznao Monstat koji je ukazao na potencijalni problem nedostatka popisivača, ali i njihove bezbjednosti.

“Politička kampanja koja donosi ostrašćenost kojom se najavljuje bojkot otvara i pitanje koje se odnosi na rad popisivača na terenu i neugodne situacije sa kojima se popisivači mogu susresti, što može dovesti do osipanja broja već prijavljenih kandidata za popisivače“, tvrdi Monstat. Ukupan broj popisivača predviđen za popis je 3.972.

Zbog toga su, dodaje Monstat, uputili zahtjev Upravi policije u vezi sa procjenom bezbjednosti rada popisivača.

“Jedna od mogućih posljedica bojkota je i njegov uticaj na obuhvat stanovništva popisom sa pratećim posljedicama, te ćemo u zavisnosti od veličine bojkota definisati metod procjene nedostajućih podataka. Na dalji proces pripreme utiču i reakcije međunarodne zajednice poput usvajanja amandmana Evropskog parlamenta sa ukazom na potrebu odlaganja popisa do uklanjanja političkog zastoja. U vezi sa tim, Uprava za statistiku se obratila na više adresa, nacionalnih i međunarodnih: EUROSTAT-u, Vladi Crne Gore i resornom Ministarstvu finansija, čije odgovore očekujemo“, naveli su iz Monstata.

Kako navode iz Monstata, pored toga, misija Crne Gore u Briselu je dostavila dopis kojim relevantni generalni direktorati Evropske komisije ukazuju da su prilike u Crnoj Gori van ingerencija Uprave za statistiku i da je u vezi sa tim potrebno djelovanje viših instanci.

“Sa ovim dopisom upoznato je Ministarstvo finansija i Savjet statističkog sistema. Tim povodom Savjet je dao apsolutnu podršku sprovođenju popisa bez odlaganja, kao i jednoglasno odlučio da informiše Vladu Crne Gore u vezi sa dopisom iz misije iz Brisela“, kazali su.

Iz Monstata ukazuju i na određene tehničke situacije koje, kako tvrde, nijesu uobičajene u dosadašnjim popisima u Crnoj Gori.

“Iako smo ih u skladu sa praksom zemalja regiona predvidjeli kao mogući scenario - nedovoljan broj prijavljenih učesnika popisa i osipanje učesnika popisa. I pored svega navedenog, Uprava za statistiku nastavlja aktivnosti u vezi sa popisom jer se približava terensko prikupljanje podataka, shodno zakonskoj obavezi, osim ukoliko Vlada uredbom izmijeni period sprovođenja popisa“, naveo je Monstat moguće rješenje.

Nema uslova

Nakon Monstata oglasio se i predsjednik Opštine Bar Dušan Raičević koji je kazao da u toj opštini ne postoje uslovi za sprovođenje popisa.

“U Baru nijesu ispunjeni ni minimalni uslovi za održavanje popisa stanovništva u predviđenom roku, a kao predsjednik popisne komisije dužan sam da upozorim javnost i nadležne institucije na takvo stanje u kojem je nemoguće održati popis“, kazao je Raičević.

“Pored brojnih drugih manjkavosti samog procesa, na koje od samog početka ukazujemo, u Baru nemamo dovoljan broj popisivača, jer se čak ni nakon trećeg otvorenog poziva, čiji rok je bio produžen do petka 20. oktobra, nije prijavilo dovoljno osoba za ovaj posao. Potreban broj popisivača za teritoriju Opštine Bar je 273 dok je, nakon isteka zadnjeg roka za prijavu, samo sedmicu dana prije najavljenog početka popisa, konačan broj prijavljenih samo 165“, istakao je Raičević.

Ukoliko se uzme u obzir da je i ova brojka potrebnih popisivača određena na osnovu broja stanovnika Bara iz 2011. godine, a njihove su procjene da Bar trenutno ima i više od 62.000 stanovnika, dolaze u situaciju, kako navodi, da im je potrebno gotovo dva puta više popisivača od postojećeg broja, kako bi popis uopšte mogao biti efikasno sproveden u Baru.

Šehović: Prekasno je da bismo ponudu prihvatili

Monstat je juče političkim partijama zakašnjelo ponudio kontrolu popisa, tvrdeći da je u pitanju “ista praksa kao 2011. godine“.

“U cilju potpune transparentnosti procesa sprovođenja popisa, otvorili smo kontrolu procesa popisa i za političke partije, što je potrebno regulisati pravnim aktom. S tim u vezi, na adresu Uprave za statistiku do sada nije stigao niti jedan zvaničan zahtjev za razmatranje potencijalnog modela kontrole od političkih i drugih subjekata. Ukazano je i da prihvatamo potencijalno uvođenje modela kontrole, a koji se odnosi na uključivanje političkih subjekata u popisne komisije u skladu sa njihovim nadležnostima definisanih članom 16 Zakona o popisu, kao i na kontrole unešenih podataka, koristeći praksu iz 2011. godine“, naveli su iz Monstata.

Dogovor iz 2011. godine, međutim, prema saznanjima Pobjede, predviđa paritetan broj popisivača i članova popisne komisije što nije ni blizu ponude Monstata. Na to je ukazao predsjednik SD-a Damir Šehović.

“Nakon što nas duži vremenski period iz Monstata ubjeđuju da je prisustvo predstavnika opozicije u popisnim komisijama zakonski nemoguće, nakon što su nam govorili da proces mogu kontrolisati samo na polju statistike jednako stručni ili stručniji od njih, te da to nijesu političari, nakon što su govorili da su mehanizmi kontrole nepotrebni, u toj ustanovi su, izgleda, doživjeli proviđenje. Nažalost, prekasno da bismo njihovu ponudu mogli tek tako blanko prihvatiti“, kazao je predsjednik SD-a Damir Šehović.

“Veoma je važno naglasiti, a to svjedoči njihovoj lošoj namjeri, da su dugo vremena iz Monstata ignorisali sve ove naše zahtjeve, tvrdeći da je sve u redu i da će popis biti realizovan sa nama ili bez nas. Sada, nedjelju dana pred početak popisa, nude ulazak opozicionih članova u popisne komisije, za šta su tvrdili da je nezakonito i nemoguće“, kazao je Šehović.

Iako su, kako navodi, tvrdili da je kompletna procedura depolitizovana, na kraju se pokazalo da su instruktori listom funkcioneri partija aktuelne vlasti i njihovi najbliži srodnici, te da je ista situacija i sa popisivačima.

“Kako su depolitizovali ovaj proces najbolje svjedoči podatak da se među licima koja bi da popisuju po Crnoj Gori nalaze i oni koji javno pozivaju na rat u odbranu Kosova. Bolje bi im bilo, pošto i to pominju u saopštenju, da zatraže bezbjednosnu procjenu građanki i građana kojima bi takav popisivač zakucao na vraty“, kaže Šehović.

U prilog njihovom zahtjevu za odgađanjem popisa ide, ističe, i činjenica da su u nekim sredinama prekasno odabrani popisivači, te da je zato rečeno da će se oni obučavati dva dana prije popisa.

“Dok ih u drugima nema dovoljan broj. Sa druge strane, definitivno je jasno da su popisne komisije u pojedinim opštinama nezakonito formirane, te da u jednom broju njih ne postoje ni minimalni uslovi za održavanje popisa, što je i zvanično jedan broj predsjednika opština već potvrdio“, zaključio je Šehović.