“Vijesti” juče nijesu uspjle da stupe u kontakt sa Vericom Maraš.

U tužbi koja je podnijeta početkom januara, Maraš smatra da joj je nezakonito umanjena zarada kao izvršnoj direktorici “Plantaža” odlukom Odbora direktora kompanije kojom su prihvatili zaključak Vlade da se zbog tadašnje ekonomske krize smanje zarade u državnim firmama. Posebne odluke o smanjenju zarada za sve zaposlene, pa i za sebe, potpisala je Maraš.

Po istom osnovu već je veliki broj radnika “Plantaža” podnio tužbe protiv kompanije. To je ranije uradila i bivša direktorica Sektora za pravne i opšte poslove Stojanka Asanović, koja je tražila 140 hiljada eura, ali je taj slučaj zasada prevostepenom presudom okončan u korist “Plantaža”.

Vlada je tada zbog ekonomske krize zatražila od državnih kompanija da smanje naročito visoke naknade menadžmenta i razne dodatke na zarade, po kojima su “Plantaže” bile poznate. Međutim, menadžment “Plantaža”, odnosno izvršna direktorica Maraš, donosi odluku kojom smanjuje zarade, bez izmjena opštih akata, odnosno smanjenja koeficijenta i izmjena ugovora o radu, što je bio jedini način da se ta odluka zakonski sprovede.

Za zakonito izvršavanje odluka Odbora direktora, po funkciji su upravo bile nadležne Verica Maraš i Asanović.

Specijalno državno tužilaštvo (SDT) je 3. marta prošle godine podiglo optužnicu protiv Verice Maraš i pet članova bivšeg odbora direktora zbog postojanja osnovane sumnje da su učinili krivično djelo zloupotreba položaja u privrednom poslovanju, odnosno da su prihvatanjem oduke o poravnanju u slučaju fabrike briketa nanijeli višemilionsku štetu “Plantažama”. Ovaj sudski postupak je u toku.

Prema podacima koji su ranije objavljivani Maraš je u periodu od 2008. do 2020. godine, za vrijeme dok je obavljala funkciju izvršnog direktora, prihodovala ukupno 1.235.379 eura, od čega je neto zarada iznosila 800.000 eura, isplaćeni minuli rad 74.000 eura, isplaćeni godišnji odmori oko 50.000 eura, dok joj je dodijeljeno fiksno 300.000 eura po osnovu bespovratnog stambenog kredita.

Umjesto da se izvrši izmjena ugovora o radu za sve zaposlene u “Plantažama” zaključenjem aneksa, Verica Maraš kao izvršna direktorica, donosi odluku kojom se umanjuje određeni fiksni iznosi zarade za zaposlene, uključujući menadžment, u zavisnosti od koeficijenta složenosti radnih mjesta. Primjenom njene odluke vršio se obračun zarada u spornom periodu.

Odnosno, Maraš je pokrenula sudski postupak za naknadu štete koja je prouzrokovana nezakonitim aktom koju je sama donijela. Prema svim podnijetim tužbama zbog spornih odluka o smanjenju zarada, “Plantaže” bi mogle imati višemilionske gubitke.

Nakon njene ostavke u oktobru 2020. godine i dolaska nove uprave početkom 2021. godine, revizori su otkrili dubioze u bilansima kompanije i ukupne gubitke od preko 40 miliona eura.

Iz “Plantaža” je nezvanično potvrđeno “Vijestima” da su Osnovnom sudu poslali odgovor na tužbu. Oni smatraju da je tužbeni zahtjev u cjelosti neosnovan.

“Ne može kompanija snositi bilo kakvu odgovornost za štetu koju je navodno pretrpio bivši izvršni direktor zbog radnje koju je štetnik - bivši izvršni direktor, kao zakonski zastupnik, lično preduzeo. Naime, ona je, kao izvršni direktor, kontolisala, odobravala obračun zarade svih zaposlenih u kompaniji, dok se njena zarada svakomjesečno u spornom periodu obračunavala po njenim pisanim uputima”, kazao je izvor “Vijesti”.

Prema izvještajima o prihodima, Maraš je prije smanjenja iz 2012. godine imala osnovnu zaradu od 7.372 eura, a prethodno je bila i 9.560 eura.

Spornom odlukom je sebi osnovnu zaradu, nakon zaključka Vlade i Odbora direktora, smanjila na 930 eura. Međutim, kao što su “Vijesti ranije pisale za nju i dio menadžmenta u narednom periodu je uvedeno pravilo o “korekciji zarada”. Rekordni iznos ove naknade bio je u 2018. godini, 6.500 eura.

Sama pristala da se zarada usklađuje sa odlukom Vlade

U “Plantažama” kao svoj adut vide i sam menadžerski ugovor koji je Maraš potpisala sa Odborom direktora u aprilu 2013. godine, u kojem je navedeno da njena zarada u tekućoj godini određuje na osnovu rezultata postignutih u prethodnoj godini, da “po pravilu ne može biti manja od šest prosječnih zarada u kompaniji”, kao i da će prilikom određivanja zarade voditi računa o preporukama i zaključcima Vlade koji se odnose na državne kompanije.

Maraš zatim u junu iste godine donosi odluku o smanjenj zarada u kompaniji, na osnovu zaključaka Vlade i sebi određuje zaradu od 930 eura bez naknade za minuli rad.

Novi manadžerski ugovor Maraš je sa odborom direktora potpisala 2018. godine, nakon čega prestaje obračun po spornoj odluci iz 2013. godine.

U “Plantažama” zbog toga smatraju da se tužbeni zahtjev teoretski može odnositi samo na period od 2013. do 2018. godine, a ne na period od 2012. do 2020. kako je navedeno u tužbi. U narednoj godini njena zarada raste na 7.300 eura.

Preduzeće može tužiti člana uprave koji je nanio štetu

U Crnoj Gori do sada nije poznat slučaj da je neka državna kompanija, štetu koju je pretrpjela zbog odluka svog rukovodstva naplatila od donosilaca odluka, iako takva mogućnost postoji u Zakonu o obligacionim odnosima i Zakonu o privrednim društvima.

Onaj čijom je odlukom pričenjena šteta se u Zakonu o obligacionim odnosima naziva “štetnik”.

“Krivica postoji kada je štetnik prouzrokovao štetu namjerno ili nepažnjom. Pri ocjenjivanju da li je lice koje je štetu prouzrokovalo krivo, sud vodi računa o redovnom toku stvari i o tome šta se od razumnog i pažljivog čovjeka moglo osnovano očekivati u datim okolnostima”, navedeno je u ovom Zakonu.

Zakon definiše i šta ako štetnik traži naknadu štete: “Ko na svoju štetu dozvoli drugome preduzimanje neke radnje, ne može od njega zahtijevati naknadu štete prouzrokovane tom radnjom”.

U zakonu o privrednim društvima piše da su izvršni direktor i drugi članovi uprave u obavezi da postupaju savjesno, sa pažnjom dobrog privrednika i u interesu preduzeća, kao i da u slučaju da direktor i članovi uprave svojim postupanjem naprave štetu preduzeću ono može podnijeti tužbu za naknadu šteteTeoretski, ukoliko bi sud prihvatio tužbe da je zarada Verici Maraš i ostalim zaposlenima smanjena nezakonitom odlukom direktorice Maraš, “Plantaže” bi mogle tužiti direktoricu Maraš za naknadu štete.