Dugo se očekivao, a još duže priželjkivao završni čin razvoda političkog braka između predsjednika države i predsjednika Vlade Crne Gore.

Tvrdnja da će raslojavanje unutar Pokreta Evropa Sad produbiti krizu u državi je aksiom na koji se bespotrebno troše riječi. Ono što je pogrešno i štetno - jeste, u kontekstu te produbljene krize, tretirati sukob Jakova Milatovića i Milojka Spajića kao sukob dvije kvalitativno suprotstavljene vizije mladih političara koji stvarnost i budućnost države promišljaju nezavisno i drugačije.

VJERNI LJUDI CRKVE SRBIJE

Ne treba zaboraviti da su predsjednik države i predsjednik Vlade dovedeni kao kadar Crkve Srbije kako bi pred svijetom naoko modernizovali i evropeizovali kleronacionalistički svjetonazor koji je zajednička imenica trenutno vladajućih političkih snaga.

Uloga ,,Evrope sad“ je bila i ostala kreiranje uslova za preuzimanje svih poluga vlasti od strane koalicije ZBCG, odnosno, njenog najsnažnijeg konstituenta, Nove srpske demokratije Andrije Mandića.

Iako nije pristojno upuštati se u komentarisanje detalja iz tuđeg braka u bilo kojoj formi, usuđujem se pretpostaviti da je Milatovićevo demonstrativno X-bacanje političke burme PES-u bilo uvježbavano pod budnim okom ZBCG režisera i suflera. Slična pretpostavka o istim suflerima i režiserima se može napraviti kada je u pitanju izbacivanje aktuelnog ministra pravde Milovića iz partije.

Problem koji danas vidimo je nastao zato što su dva mlada lidera PES-a povjerovala u narativ o sopstvenoj mesijanskoj ulozi, nezavisnosti mišljenja i djelovanja, te o svojoj unikatnoj političkoj misiji, i počeli da se ponašaju u skladu s tim uvjerenjima. Istini za volju, vjerovanje u istinitost ovakvih i sličnih političkih maštarija nije svojstveno samo PES-u i pro-srpskim političkim akterima u Crnoj Gori. Članice takozvanog suverenističkog kluba i manje-više sve vanparlamentarne političke grupacije pate od istog virusa.

BINARNA OPOZICIJA

Najnoviji razvod u PES-u, međutim, potvrđuje ono što su mnogi odbijali da vide, a rijetki među nama uporno ponavljali duže od tri decenije: konstanta crnogorske političke scene je jasno izražena binarna opozicija između odavno poznatih političkih i nacionalnih klubova - srpskog i crnogorskog.

Za razliku od svojeg ranijeg ljutog suparnika, DPS je uspio da očuva samo mali dio svoje moći u okvirima suverenističkog diskursa. S druge strane, nekada snažni SNP se urušio, atomizirao i premetnuo u nekoliko prosrpskih stranaka bez obzira na nastojanje stranačkih vođa da se predstave kao evropejci građanske provenijencije.

Usitnjavanje SNP-a nije umanjilo političku moć hegemonog srpskog diskursa u Crnoj Gori. Novousvojeno pro-evropsko i pro-zapadno paradiranje nekih njenih bivših članova otvorilo je nove prostore za djelovanje i učinilo je srpski hegemoni diksurs prihvatljivim za zapadne partnere. Nije se promijenila ni već pomenuta domaća podijeljenost u nacionalne partijske klubove. Naprotiv, ona je dodatno izoštrena.

Građansko, na našu nesreću, još uvijek ostaje van dometa domaćih političkih elita.

Najnoviji razvod u PES-u potvrđuje ono što su mnogi odbijali da vide, a rijetki među nama uporno ponavljali duže od tri decenije: konstanta crnogorske političke scene je jasno izražena binarna opozicija između odavno poznatih političkih i nacionalnih klubova - srpskog i crnogorskog

Pomenuta nacionalno obojena partijska binarnost se nije mijenjala uprkos pojavljivanju i nestajanju brojnih partija, pokreta i udruženja koji su na kratko dobijali povjerenje birača na osnovu zavodljive, ali neutemeljene retorike građanskog, antikorupcijskog i proevropskog cilja. Prije ili kasnije se pokazalo da su svi ti ,,novi“ entiteti, u stvari, bili servisne stanice dvije donedavno dominantne političke partije – DPS-a i SNP-a.

DVA KLUBA

Nema dileme da svaka servisna politička struktura – zvala se ona partija ili pokret – koja nastane ili vremenom postane privremena alatka za ostvarivanje nekog i nečijeg ,,višeg cilja“ neminovno završi svoj radni vijek u komadićima i na marginama političkog života. Svejedno da li se ona zvala Pozitivna ili Prava, bila ona Građanska inicijativa ili Alternativa, bila ona Ura, PES, Demos, CIVIS, Radnička ili Liberalna..

Kako god nam stvari izgledale, glavna bitka se i dalje vodi između dva pomenuta nacionalna kluba i partija koje ih vode.

Ove klubove danas predvode NSD i DPS.

Kada je u pitanju srpski klub u Crnoj Gori, neumitna je činjenica da nad svim političkim recidivima nekada moćne SNP danas dominira političko-vjerska institucija Crkve Srbije, koja u Crnoj Gori ima svoju partijsku ispostavu u liku Nove srpske demokratije. Skandalozno dočekivanje u Podgorici vođe jednog od BiH entiteta je jasan i najsvježiji pokazatelj moći NSD i njenog partijskog prvaka.

Trvenja unutar ,,srskog bloka“ nijesu novina, ali je neosporno da je NSD najsnažniji zagovornik srpskih interesa u Crnoj Gori. Njen lider Andrija Mandić je ostvario davnošnju želju da bude politički lider Srba u Crnoj Gori. On sada želi da na državnom nivou formalizuje tu svoju dominantnu poziciju tako što će ZBCG preuzeti kontrolu nad restrukturiranom vladom premijera Spajića.

Svaka servisna politička struktura – zvala se ona partija ili pokret – koja nastane ili vremenom postane privremena alatka za ostvarivanje nekog i nečijeg ,,višeg cilja“ neminovno završi svoj radni vijek u komadićima i na marginama političkog života. Svejedno da li se ona zvala Pozitivna ili Prava, bila ona Građanska inicijativa ili Alternativa, bila ona Ura, PES, Demos, CIVIS, Radnička ili Liberalna... Pokret Evropa Sad je samo najsvježiji dodatak kratkoj istoriji crnogorskog uslužnog višepartizma i još jedan dokaz o kratkim rokovima trajanja takvih političkih entiteta

Način na koji to Mandić radi pokazuje nam da se rokovi trajanja predsjednika Vlade i predsjednika države primiču svojim datumima isticanja. Naravno, otvorena je mogućnost da njih dvojica pristanu da budu ceremonijalni izvršitelji volje NSD i Andrije Mandića, a da PES ostane ,,evropska“ šminka na kleronacionalističkom obrazu države. Ipak, teško je zamisliti scenario u kojem bi rekonstruisana vlada pod kontrolom ZBCG ponudila Spajiću još jedan premijerski mandat.

SPAJIĆ VS MILATOVIĆ

Politička budućnost Milatovića i Spajića, kao i cijelog PES-a, dovedena je u pitanje, iako predsjednik Milatović ima određenu prednost u odnosu na predsjednika Vlade. Naime, njegov predsjednički mandat traje duže, i njegovo smjenjivanje je neuporedivo komplikovaniji proces nego što je to obaranje vlade. Ovo je jedina prednost i utjeha koju Milatović ima u odnosu na Spajića.

Obojica su dužnici Crkve Srbije i ZBCG, pa nije nemoguće da je jedna rata toga duga plaćena uklanjanjem ministra pravde iz redova PES-a. Pitanje je koliko rata je ostalo, jer kako god da se završi sukob u PES-u, i predsjednik države i predsjednik Vlade su prepušteni na milost i nemilost lideru NSD i njegovom sponzoru u Beogradu.

Pokret Evropa sad je samo najsvježiji dodatak kratkoj istoriji crnogorskog uslužnog višepartizma i još jedan dokaz o kratkim rokovima trajanja takvih političkih entiteta.

BEZ GRAĐANSKE REAKCIJE

Neadekvatnost reakcija takozvane suverenističke, građanske opozicije na veoma problematične poteze vladajuće garniture od 2020. godine, kao i na djelovanje Andrije Mandića iz fotelje predsjednika Skupštine takođe govori u prilog njegove dominantne političke pozicije u državi, ali i o smušenoj opoziciji koja ne zna šta će sama sa sobom.

Kao što su drugi već rekli, čini se da suverenistički klub aktivno tihuje. Stiče se utisak da se oni nadaju da će se sve ubrzo urušiti i da će njihovim političkim suparnicima dosaditi haos, pa će dići ruke od svega i pozvati nekadašnju vlast da se vrati na posao i popravi ono što je pokvareno. Kao da ne shvataju dubinu zablude o sopstvenoj ulozi spasitelja države i činjenicu da se uskoro neće imati šta spašavati.

Sadašnje opoziciono nemušto đeljanje partijskih lapisa za pisanje oštrih inicijativa i saopštenja je upozorenje (posljednje?) za sve one koji još uvijek sanjaju obnavljanje i ujedinjavanje nekadašnjeg suverenističkog kluba pod patronatom i dirigentskom palicom pređašnjih vođa ili njihovih partijskih nasljednika.

Možda je za novi život neophodan neki novi politički razvod unutar suverenističkog kluba i neka nova brezova metla za čišćenje našeg zajedničkog dvorišta; možda je to jedini način da se izađe iz ove duboke sistemske krize!?

Autor :Srđan Pavlović; Pobjeda