Mitropolit iz Vaseljenske Majke-Crkve Kirilo Sikis (na fotografiji gore) obrušio se u razgovoru za makedonsku TV „360 степени” na Crkvu Srbije (SPC) — specijalno na poglavara joj Porfirija Perića.

Kirilo (61) izuzetno je blizak vaseljenskome patrijarhu Vartolomeju. Trenutno zadužen za komunikaciju sa Ohridskom arhiepiskopijom, koja se samonaziva MPC-OA (Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija).

On je više dana boravio u Śevernoj Makedoniji, skupa sa još jednim vladikom iz Grčke pravoslavne crkve. Imao je i sastanak sa arhiepiskopom Stefanom Veljanovskim, poglavarom MPC-OA.

Podśećamo, Sinod Vaseljenska patrijaršije (kao crkveno-sudska apelacija predviđena kanonima Vaseljenskih Sabora) donosi 9. maja 2022. akt o pozitivnom riješavanju po žalbi (ekliton) koju su 2018. podnijeli iz jerarhije MPC-OA jer ih SPC — još od 1967. — neosnovano stigmatizuje da su „raskolnici”. Dakle, Majka-Crkva iz Carigrada, vraća Makedonce u kanonsko i liturgijsko jedinstvo, pod nazivom „Ohridska arhiepiskopija”, čime pitanje njihovog kanonskog tomosa o autokefaliji postaje izgledno.

Međutim, 5. juna 2022, rušeći poredak Svete Pravoslavne Crkve — uz očigledan nagovor i koordinaciju s putinovskom Moskovskom patrijaršijom — neovlašćena SPC izdaje „tomos” o autokefaliji MPC-OA.

„Antena M” je i prije dvije godine ocijenila ne samo da je crkveno-kanonski taj akt Sinoda Porfirija Perića bezvrijedan, nego da će uvući Makedonce u srpsko-rusko neblagodatno sektašenje prema Vaseljenskoj Majci-Crkvi.

Sada u intervjuu za TV „360 степени” slično saopštava mitropolit Kirilo Sikis.

„Jedino Vaseljenski Patrijarh ima pravo da dodjeljuje autokefaliju”, rekao je. „Sve crkve do danas, koje su sazdane iz drevnih patrijaršija, istorijske Pentrahije, a to su Rim, Carigrad, Aleksandrija, Antiohija, Jerusalim — dobijaju autokefalije od Carigrada. Vaseljenski Patrijarh i Vaseljenska Patrijaršija su ti koji daju autokefalije”.

Kirilo je bio „brutalno iskren u odgovorima, što je rijetkost za javne nastupe nekog vladike”, ocjenjuju analitičari u Skoplju. On je o SPC „tomosu” kazao:

„To je PROVOKACIJA, to je — dozvolite da se tako izrazim — SRAMOTA za Crkvu”.

„Sve stare patrijaršije i stare autokefalne crkve i one novije nikada tako nešto nijesu uradile. A sada dođe jedna od novijih patrijaršija — a patrijarh PORFIRIJE od Srbije je vjerovatno NAJMANJI U PORETKU PATRIJARAHA — i pravi ovaj veliki prijestup. Daje ‘autokefalnost’. Kome? Crkvi koju su, nažalost, držali u izolaciji preko 50-60 godina, mučili je, optuživali, klevetali, ogovarali najgorim riječima”.

Srbi su, naveo je mitropolit, „da bi mogli da kontrolišu situaciju” u Makedoniji 2002. „čak osnovali i drugu Crkvu” (naime Pravoslavnu ohridsku arhiepiskopiju Jovana Vraniškovskog, raspuštili je prošle godine).

„A kada su shvatili da se stvari preokreću — nažalost, SRBI PRISTUPAJU RUSKOJ CRKVI, postali su organ Ruske crkve i rade po nalogu Ruske crkve. I izvršili su ovaj veliki prijestup. Dali taj LAŽNI PAPIR, papir koji nema suštinu. To je lažni tomos, niko ga nije priznao, niko liše Rusije koja je to uradila iz konkretnih pričina”.

„Za žalenje je, a to nas rastužuje, da neki arhijereji ovđe [u Makedoniji] ne shvataju da je to igra Rusa sa Srbima”.

Mitropolit Kirilo otkriva detalje komunikacije sa Crkvom Srbije, nakon što 2018. godine jerarhija MPC-OA podnosi apelaciju Vaseljenskoj patrijaršiji protiv srpske stigme da su „raskolnici”.

„Naravno, to je veoma duga priča, šta se tačno dešavalo tokom cijelog ovog perioda. Ali, moramo da kažemo narodu iskreno i pošteno, da bi narod znao istinu. Kada je Vaseljenska patrijaršija, godinama, pokušavala da pronađe rješenje, oni koji su nas gurnuli uza zid bili su upravo Srbi. Jer, pošto je 2018. zaključen Prespanski sporazum i okončano pitanje imena [Śeverne Makedonije], patrijarh Vartolomej je, poslije konsultacija sa ovdašnjom vladom, sa vladom Grčke, molio — bukvalno molio — Srbe da dođu i śednu za sto, da se nađe rješenje”.

„Pisali smo pisma blaženopočivšem patrijarhu Srbije Irineju [Gavriloviću] da dođe i razgovara o ovom pitanju. Nije nam odgovorio. Patrijarh [Vartolomej] nije htio ništa da uradi ignorišući Srbe, iz ljubavi i poštovanja. Patrijarh poštuje i voli svaku državu, svaku zemlju, svaku naciju; priznaje njihova prava, priznaje teritorijalni integritet, priznaje nacionalni identitet jedne države. Patrijarh ne djeluje da bi se nametao i postao okupator. Ne! Vaseljenska patrijaršija želi riješenja i pomaže pomjesnim crkvama da idu naprijed, da budu slobodne, da i one mogu da pomognu svome narodu i rodu. Jer to je misija svake pomjesne crkve”.

„I pisali smo, dakle, Srbima, nijesu nam odgovorili”, nastavio je Kirilo. „Umire blaženopočivši patrijarh Srbije Irinej, dolazi Porfirije. Napisali smo mu jedno, napisali smo mu dva pisma, nije odgovorio. Treći put smo mu rekli: - Vidi, ako nam ne odgovoriš, bićemo prinuđeni da nastavimo sami”.

„Tada su stvari postale malo komplikovanije. I on, Porfirije, nam piše pismo, koje je bilo prilično NEUKUSNO ISMIJAVANJE Vaseljenskoga Patrijarha. Napisao je:

- Da, da se nađemo i razgovaramo, ali sada ne mogu, jer IDEM U TERMALNU BANJU na terapiju. I arhiepiskop Stefan će ići u banju na terapiju”.

„I pošto nam je pisao ovo pismo, saznajemo — jer danas je sve lako saznati — da su imali tajni sastanak u Nišu, tu su stvari dogovorene iza leđa Vaseljenske patrijaršije. I uz dirigovanje Ruske crkve. To su NEPOŠTENE STVARI. I tada je, dakle, Vaseljenska patrijaršija rekla: - Koristimo pravo eklitona koje su tražili ohridski jerarsi. Dajemo im kanoničnost. Priznajemo ih, da nemaju problema”.

„A to je bila veoma velika stvar”, rekao je Kirilo. „Pomislite samo, ovđe se toliko godina živjelo u raskolu, episkopi, sveštenici, monasi, monahinje… svete tajne, vjenčanja, krštenja, sahrane, bogosluženja, hirotonije... pod pretpostavkom ‘raskolnički’! Patrijaršija [Vaseljenska] je postupila po ikonomiji i rekla: - Sve to priznajemo, pošto je urađeno u ime Svete Trojice i zato što nema dogmatskih problema sa određenim kliricima i arhijerejima, mi sve ovo priznajemo; i sada idemo na riješavanje ovog pitanja, eklisiološki i crkveno”.

„I eto RUSI, željni da ne izgube i ovu državu — jer je to, nažalost, cilj, nametanje Rusije ovoj zemlji — NAĆERALI SU SRBE, brzo, brzo, brzo, brzo, da daju taj pseudotomos, što je sve samo ne pomoglo. U stvarnosti, zarobili su pomjesnu Ohridsku crkvu, jer tu ‘autokefalnost’ niko nije priznao”.

Mitropolit Kirilo, koji ima i titule ipertim (υπέρτιμος) i egzarh (ἔξαρχος), osvrnuo se na otpore nazivu Ohridska arhiepiskopija u onom dijelu makedonske jerarhije koji insistira na nacionalnoj odrednici „Makedonska” u nazivu Crkve, a koji su im Srbi i Rusi „velikodušno” odobrili:

„Patrijaršija [Vaseljenska] ne dolazi da nameće neko ime. Ali dođe da kaže: - Pazi, stavićemo nešto što neće biti nacionalne ime, biće čisto crkveno. I šta radi? Ona daje naziv Ohridska arhiepiskopija. HILJADU GODINA DUGA ISTORIJA, Ohridska arhiepiskopija! Hiljadu godina! Razmislite o tome! Jednoj Crkvi, bezmalo danas formiranoj, daje joj istoriju dugu hiljadu godina. Evo - kaže Patrijaršija - ovo je vaša istorija. To si ti. A oni ne žele!”

Mitropolit Kirilo i Vartolomej

Kirilo ocjenjuje da se u Makedoniji „šire falsifikati i laži” da će Vaseljenska patrijaršija da ih porobi.

„Uopšte, ali uopšte nije tako. Štoviše, Patrijaršija bi, da je imala takav cilj, mogla da kaže: - Gospodo [MPC-OA], vi ste vladike Crkve Srbije, priznajemo vas vladikama SPC. I za sada vam je to dosta. A tako je sada. Jer u stvarnosti Ohridska crkva trenutno je mitropolija Crkve Srbije, kao što je, na primjer, Arhiepiskopija američka za Vaseljensku patrijaršiju, ili Arhiepiskopija australijska, ili poluautonomna Crkva na Kritu — dakle, to nijesu autokefalne crkve”.

„Čime i kako djeluje sada Ohridska crkva kao autokefalna, bez da prvo pita Rusiju i Srbiju, čineći šta joj nameću? A imate Vaseljenskog Patrijarha koji vam kaže: - Ne, đeco moja! Trebalo bi da budete slobodna Crkva. Da bude priznata kao istinski autokefalna, slobodna Crkva”.

„Jer svaka država, SLOBODNA DRŽAVA, IMA PRAVO DA IMA SVOJU CRKVU. Takav status je ostvarivan kroz tolike vijekove. Dakle, sloboda Crkve je dio identiteta slobode države. A sloboda Crkve pomaže slobodi države, nacije, roda”.

Na izričito pitanje novinara TV „360 степени” Vladimira Mirčeskog — postoji li i koji je glavni uslov da dobiju tomos o autokefaliji iz Vaseljenske patrijaršije? — mitropolit je na kraju kazao:

„Mislim da treba poći od pitanja priznanja i sasluženja sa Crkvom Ukrajine. Neka se prizna petnaesta Crkva, da bismo prešli na šesnaestu!”

Drugim riječima, mitropolit Kirilo poručuje: kako je Pravoslavna crkva Ukrajine u sveštenome diptihu pomjesnih jurisdikcija Vaseljenske Majke-Crkve na 15. mjestu, Ohridska arhiepiskopija (MPC-OA) će zauzeti svoje 16. mjesto tek nakon što i sa ukrajinskom jerarhijom bude u liturgijskome jedinstvu.

Napominjemo i da su eparhije na tlu savremene Śeverne Makedonije (takođe u Bosni i Hercegovini i na Kosovu) do 1922. u sastavu Vaseljenske Majke-Crkve.

Crkva Kraljevine Srbije je 1922. dobila tomos vaseljenskoga patrijarha Meletija i njegova sinoda kojim joj se odobrava da proširi jurisdikciju izvan Srbije, unutar granica cijele tadašnje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (docnija Jugoslavija) — uključujući kanonsku teritoriju naše autokefalne Mitropolije - Crnogorske pravoslavne crkve.

Na osnovu ovog tomosa, priznata je nova Crkva Kraljevine SHS, koja se od 1929-1931. samonaziva SPC.

Međutim, ukoliko Ohridska arhiepiskopija (MPC-OA) dobije kanonski tomos o autokefaliji od Vaseljenske patrijaršije, biće to mjerodavna revizija tomosa iz 1922.

Nije isključeno da će tada Majka-Crkva kanonsku jurisdikciju SPC ograničiti na područje matične joj Republike Srbije, po istom principu navedenom u tomosu iz 1922. o poklapanju državnih i crkvenih granica.