Sudovi su izrekli pet kazni doživotnog zatvora uključujući onu Ratku Mladiću koja još nije pravomoćna. 

Najveći broj presuda za Srebrenicu izrekao je Sud BiH, osudivši ukupno 25 osoba, u Haagu je osuđeno 14 bivših pripadnika vojske i policije Republike Srpske, dok je pravosuđe Srbije osudilo pet osoba za zločine u Srebrenici, a u Hrvatskoj osuđena su dvojica bivših pripadnika Škorpiona.

Doživotne kazne zatvora:

Radovan Karadžić (Petnjica 1945.)

Mehanizam za međunarodne kaznene sudove u martu je izrekao pravomoćnu presudu Radovanu Karadžiću, bivšem predsjedniku Republike Srpske, za genocid i druge zločine počinjene u BiH između 1992. i 1995. godine. Za njih je u prvostepenom postupku pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (ICTY) osuđen na 40 godina zatvora.

Karadžić se do 1997. godine nalazio na Palama, ali se povukao iz političkog života. Tokom 1998. i 1999. misteriozno nestaje i sve potrage za njim su bezuspješne.

Tek nakon desetak godina bijega i skrivanja, uhapšen je u Beogradu 2008. Nedugo potom je objavljeno kako je od 1998. živio u Srbiji pod pseudonimom Dragan Dabić, koristeći identitet čovjeka koji je preminuo u Sarajevu 1993. godine. Pod tim imenom se počeo baviti prakticiranjem psihijatrije i alternativne medicine, te je čak učestvovao na javnim tribinama i predavanjima kao iscjeljitelj.

Haški osuđenik Ljubiša Beara

Ljubiša Beara (Sarajevo 1939. – Berlin 2017.) 

Za vrijeme napada Vojske Republike Srpske na srebreničku enklavu, ubijanja i pogubljenja koja su uslijedila, Beara je imao čin pukovnika i bio načelnik za bezbjednost Glavnog štaba VRS.

Od 13. do 16. jula 1995. godine bio je prisutan na područjima Bratunca i Zvornika. Bio je odgovoran i za zarobljene muslimane iz Srebrenice 1995. godine.

Optužen je na osnovu individualne krivične odgovornosti po jednoj tački za genocid, po četiri tačke za zločine protiv čovječnosti i po jednoj tački za kršenje zakona i običaja ratovanja. Osuđen je 2010. na kaznu doživotnog zatvora.

Tolimir je bio pomoćnik za obavještajno-sigurnosna pitanja bivšeg zapovjednika vojske bosanskih Srba, generala Ratka Mladića

Zdravko Tolimir (Glamoč 1948. – Hag 2016.)

Bivši vojni komandant i pomoćnik komandanta za obavještajno-sigurnosne poslove Glavnog štaba Vojske Republike Srpske. Haški tribunal podignuo je 2005. optužnicu protiv njega. Optužen je u sedam tačaka za genocid, udruživanje radi počinjenja genocida, istrebljenje, ubistva, progon, deportacije i prisilno premještanje bošnjačkog stanovništva Srebrenice.

Tribunal je Tolimira proglasio krivim po šest od sedam tačaka optužnice te osudio na kaznu doživotnog zatvora. Pravomoćna presuda 2015. potvrdila je ovu kaznu, iako je odbacila prvostepenu presudu da se genocid dogodio i u Žepi.

Vujadin Popović (Popovići 1957.)

Popović je bio potpukovnik i načelnik sigurnosti Drinskog korpusa Vojske Republike Srpske.

Haški tribunal podigao je 2002. optužnicu protiv njega za ulogu u genocidu u Srebrenici. Osam godina kasnije, sud je donio presudu da je Popović 12. jula 1995. u Potočarima bio uključen u organizaciju ubistava muškaraca i dječaka.

Prema presudi, sudjelovao je u udruženom zločinačkom poduhvatu ubijanja bošnjačkih muškaraca Srebrenice te da je djelovao sa namjerom progona. Proglašen je krivim za genocid, istrebljenje, ubistvo i progon te osuđen na doživotnu kaznu u zatvoru.

Ratko Mladić (Božanovići 1943.)

Ratko Mladić je bivši zapovjednik i general srpskih snaga u Bosni i Hercegovini u periodu od 1992. do 1995. godine. Haški tribunal je protiv njega podigao optužnicu 1995, otkada je on bio u bjekstvu. Uhapšen je u maju 2011, nakon 12 godina skrivanja u okolini Lazarevca u Srbiji, i izručen Hagu.

Suđenje Mladiću počelo je u maju 2012, a okončano je u decembru 2016. godine.

U novembru 2017, osuđen je za genocid počinjen u Srebrenici, kao i za teroriziranje civila tokom opsade Sarajeva, koja je trajala 44 mjeseca i u kojoj je ubijeno više od 10.000 ljudi.

Presudom je proglašen krivim i za progon Bošnjaka i Hrvata širom Bosne i Hercegovine te uzimanje pripadnika UNPROFOR-a za taoce. Sudsko vijeće izreklo je doživotnu kaznu zatvora. Mladić je proglašen krivim po deset tačaka optužnice, a oslobođen po jednoj tački, koja se odnosi na genocid u šest bh. općina.

Dugogodišnje kazne zatvora

Radislav Krstić (Vlasenica 1948.) – 35 godina zatvora

Krstić je bivši general Vojske Republike Srpske, optužen zbog uloge u genocidu u Srebrenici. Haški tribunal je 2001. donio presudu prema kojoj je Krstić 12. jula učestvovao na sjednici koju je vodio Ratko Mladić na kojoj se odlučivalo o sudbini Bošnjaka u Srebrenici.

Mladić je 13. jula Krstića proglasio komandantom Drinskog korpusa. Presuđeno je da je kao komandant morao da zna za plan za masakr kao i za učestvovanje korpusa u masovnim ubistvima, pa ipak nije nikoga kaznio za te zločine. Istovremeno, pripremao je ofanzivu na Žepu.

Sudija je u presudi izjavio da je Krstić kriv za “ubistvo hiljada bosanskih muslimana između 10. i 19. jula 1995.” Proglašen je krivim za genocid, istrebljenje, ubistvo i progon te osuđen na 46 godina zatvora.

Bila je to prva Haška presuda za genocid za rat u BiH i dotad najveća zatvorska kazna dodijeljena optuženom. Krstić je bio prvi Evropljanin osuđen za genocid na nekom međunarodnom sudu nakon Nirnberškog procesa. Nakon uložene žalbe, kazna mu je smanjena na 35 godina a presuda je preimenovana u “učestvovanje i pomaganje u genocidu”.

Drago Nikolić (Brana Bačići 1957. – Gornja Koviljača 2015.) – 35 godina zatvora

Bio je pukovnik i načelnik sigurnosti Glavnog štaba Vojske Republike Srpske, ratni načelnik sigurnosti Zvorničke brigade VRS, koji je, pravosnažno, osuđen na 35 godina zatvora za “pomaganje i podržavanje genocida”.

Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju proglasio ga je krivim za ubistva dječaka i muškaraca u Srebrenici te za zločine počinjene u Žepi.

Momir Nikolić (Bratunac 1955.) – 20 godina

Nikolić je bio načelnik za bezbijednost Bratunačke brigade Vojske Republike Srpske. Haški tribunal mu je 2. decembra 2003. godine izrekao kaznu od 27 godina zatvora, ali ta kazna je smanjena 8. marta 2006. na 20 godina.

Bio je ključni svjedok optužbe u procesima protiv optuženih za ratne zločine u Srebrenici – Radovana Karadžića, Ratka Mladića, oficira Vojske Republike Srpske, predvođenih Vujadinom Popovićem i Ljubišom Bearom.

Uhapšen je 1. aprila 2002.godine i prebačen je u Hag. Nikolić je 2007.godine prebačen na izdržavanje kazne u Finsku.

Radivoje Miletić (Štović, 1947.) – 18 godina

Miletić je u januaru 2015. godine proglašen krivim za zločine protiv čovječnosti počinjene u julu 1995. na području Srebrenice i Žepe.

U presudi se navodi da je Miletić imao “značajnu koordinacijsku ulogu” u progonu Bošnjaka iz Srebrenice i Žepe i da je mogao znati da će unutar operacije progona biti počinjena brojna ubistva.

Miletić se Tribunalu predao 2005. godine, a suđenje mu je počelo godinu dana kasnije.

Dragan Obrenović (Rogatica 1963.) – 17 godina

Bivši oficir Vojske Republike Srpske, koji je pred Haškim tribunalom (ICTY) osuđen 2003. godine na 17 godina zatvora zbog zločina počinjenih nad bošnjačkim muškarcima i dječacima u Srebrenici 1995. godine, oslobođen je prije isteka kazne, zbog “izuzetne saradnje” s Tužilaštvom ICTY-a.

Optužnica podignuta u martu 2001. godine ga je teretila za zločine protiv čovječnosti po tri tačke – istrebljenje, ubistvo i progon srebreničkih Bošnjaka u julu 1995. godine, kada su snage vojske i policije RS-a ušle u Srebrenicu, tadašnju „zaštićenu zonu“ Ujedinjenih naroda.

Obrenović je uhapšen u aprilu 2001, krivicu je priznao u maju 2003, a u decembru iste godine je osuđen i sljedeće godine prebačen u Norvešku na izdržavanje kazne.

Dražen Erdemović (Tuzla 1971.) – pet godina zatvora

Bio je prvi koji je ICTY-u priznao krivicu zbog direktnog učestvovanja u ubistvima zarobljenih muškaraca i dječaka iz Srebrenice te je 1996. godine osuđen na pet godina zatvora.

Erdemović je prema vlastitom priznanju u julu 1992, sa sedmoricom drugih pripadnika Desetog diverzantskog odreda VRS-a, na Ekonomiji Branjevo kod Zvornika, sudjelovao u streljanju između 1.000 i 1.200 bošnjačkih zarobljenika koji su dovedeni u dvadesetak autobusa iz Srebrenice.  

Bio je jedan od ključnih svjedoka koji su doprinijeli osudi Mladića pred Haškim tribunalom.

Erdemović je uhapšen 1996. u Srbiji nakon što je američkoj novinarki ABC-ja otkrio svoju ulogu u zločinu.

Presude u Bosni i Hercegovini

Sud BiH osudio je 24 osobe za genocid i zločine u Srebrenici. Najviše kazne su dobili: 

Franc Kos – 35 godina; Stanko Kojić – 32; Zoran Goronja – 30;  Vlastimir Golijanin – 15

Sud BiH je osudio četiri pripadnika 10. diverzantskog odreda Glavnog štaba Vojske Republike Srpske, Franca Kosa, Stanka Kojića, Vlastimira Golijana i Zorana Goronju na dugotrajni zatvor zbog zločina protiv čovječnosti.

Oni su osuđeni za učešće u napadu na Srebrenicu, a njihov zadatak bio je strijeljanje i istrebljenje zarobljenih Bošnjaka iz Srebrenice. Oni su pogubili oko 800 zarobljenih muškaraca Bošnjaka iz enklave Srebrenica, starosne dobi od 18 do 60 godina, od kojih su neki imali poveze na očima i rukama, nakon čega su Franc Kos i Stanko Kojić, zajedno sa još jednim pripadnikom 10. diverzantskog odreda, usmrćivali strijeljane pucajući im u glavu kako bi se uvjerili da niko nije preživio. Uprkos tome strijeljanje su preživjela dva muškarca, navedeno je u presudi.

Milorad Trbić (Ponijevo 1958.) – 30 godina

Trbić je bio načelnik za sigurnost Zvorničke brigade Vojske Republike Srpske. Osuđen je na 30 godina a kazna mu je zatim smanjena na 20 godina zatvora. 

Haški sud ga je 2005. optužio za sudjelovanje u genocidu u Srebrenici. U optužnici stoji da je Trbić odgovoran za pogubljenje oko 1.000 Bošnjaka u Orahovcu kod Srebrenice u jednom danu, 13. jula 1995. godine, te mnoge druge zločine. Dobrovoljno se predao u aprilu 2005, a dvije godine nakon toga odlučeno je da bude predat Sudu BiH.

Presude u Srbiji

Srbija je donijela dvije presude za zločine u Srebrenici. Jedna je donesena nakon što je s bivšim pripadnikom 10. diverzantskog odreda Brankom Gojkovićem zaključen sporazum o priznavanju krivice kojim je osuđen na zatvorsku kaznu u trajanju deset godina.

Drugom presudom su četvorica nekadašnjih pripadnika paravojne jedinice “Škorpioni” – Slobodan Medić, Branislav Medić, Pero Petrašević i Aleksandar Medić – osuđeni na ukupno 53 godine zatvora za ubistva Srebreničana počinjena oko Trnova.

Presude u Hrvatskoj

U Hrvatskoj su na po 15 godina zatvora osuđena dvojica pripadnika “Škorpiona” Milorad Momić i Slobodan Davidović koji su učestvovali u ubijanju zarobljenih srebreničkih Bošnjaka u mjestu Trnovo kod Sarajeva a taj zločin dokumentiran je i snimkom koja je prvi puta prikazan tokom suđenja Slobodanu Miloševiću u Hagu.

Izvor: Al Jazeera i agencije