To je utvrdio Centar za ekotoksikološka ispitivanja (CETI), u okviru istraživanja TV Vijesti o kvaliteta hrane koju građani svakodnevo kupuju.

Od ukupno 13 uzoraka, koliko je kupljeno i odnijeto na laboratorijsko ispitivanje u akreditovanu laboratoriju, mladi luk je otrovan i u njemu su pronađene ekstremno velike koncentracije dva pesticida, dok je u čipsu otkrivena kancerogena materija.

Šleperi hrane pretežno iz susjednih zemalja, ali i Turske u posljednje vreme masovno se vraćaju sa graničnih prelaza zbog prevelike količine pesticida, teških metala ili kancerogenih supstanci, čemu sjedoče i brojna saopštenja Uprave za bezbjednost hrane.

Podgorička zelena pijaca “Gintaš” bila je početna stanica za prikupljanje uzoraka namirnica za analizu. Tamo su kupljeni krastavac, mladi luk, zelena salata i jagode. Svi kupljeni uzorci su obilježeni šifrom A i rednim brojevima. Isti proizvodi kupljeni su i u jednom supermarketu u Podgorici. Spisku namirnica iz supermarketa dodati su čips i dva keksa i svi uzorci su obilježeni.

Zbog nepristrasnosti istraživanja sva hrana kupljena u supermakertu prepakovana je u neutralne, zelene kese. Ukupno 13 uzoraka hrane odnijeto je u akreditovanu laboratoriju CETI-ja. Nakon četiri dana, stigli su zabrinjavajući rezultati.

U hrani koju je CETI testirao pronađeno je devet štetnih materija, od čega su osam pesticidi, a jedan kancerogeni element akrilamid. U 11 od 13 uzoraka pesticidi su bili u granicama dozvoljenih vrijednosti, ili blago povišeni, dok su stručnjaci CETI-ja u jednom uzorku, mladom luku, kupljenom na “Gintašu”, pronašli pesticide famoksadon i folpet u dozama koje se mogu smatrati otrovnim po čovjeka.

“Ovaj uzorak nije bezbjedan za konzumaciju. Za famoksadon je utvrđena količina četiri puta veća nego koliko je dozvoljeno prema legislativi, a za folpet je utvrđena količina nekih deset puta veća nego koliko je dozvoljeno”, rekla je Jelena Rešetar, specijalista sanitarne hemije iz CETI-ja.

Ona je učestvovala u analizi prikupljenih uzoraka.

Rešetar pojašnjava da ovakvu hranu treba momentalno uništiti jer posljedice po zdravlje mogu biti višestruke.

“Ovi pesticidi u određenim količinama kada se unesu u ljudski organizam mogu da utiču na nervni sistem, na sistem za varenje, ali opet zavisi u kojoj količni se unose”, navela je.

Pronađeni pesticidi u kombinaciji mogu biti još štetniji po zdravlje nego što su pojedinačno, zbog efekta multiplikacije, upozorila je Rešetar.

Da bi građani izbjegli otrovnu hranu, na kakvu smo naišli, stručnjaci CETI-ja preporučuju da se na pijaci, ali i u marketima, od prodavca traži sertifikat o kontroli. Ako ga nema, niko sem akreditovanih laboratorija ne može da zna šta ste kupili.

Pesticidi su sredstva koja se u poljoprivredi koriste za zaštitu bilja…

Izvještaj o ostalom voću i povrću koje je testirano navodi na zaključak da je uvozna hrana kvalitetnija od domaće jer je prošla strože granične kontrole.

Međutim, nije samo pijaca problematična. Države koje nisu članice EU, a čiji proizvodi se uvoze u Crnu Goru često ne poštuju pravila proizvodnje, kako zbog neznanja tako zbog uštedete u samoj proizvodnji, pa su u turskom čipsu pronađene 253 jedinice jedinjenja akrilamid.

Rešetar pojašnjava da je riječ o kancerogenoj materiji:

“Za njega čak nije uspostavljen maksimalan nivo kao za ostale kontaminente, već postoji uredba na nivou EU koja daje referentne vrijednosti, a koja u svom nazivu nosi preporuke za smanjenje količine akrilamida u hrani”, zaključila je Rešetar i dodala da se akrilamid pretežno nalazi u proizvodima koji prolaze kroz proces prženja, poput čipsa, tortilje, krekera, pomfrita, ali i dvopek hljeba.

Ukoliko u proizvodnji postoji visok nivo stručnih kompetencija, dobra tehnologija i strogo pridržavanje pravila, do kontaminacije akrilamidom ne dolazi.

Upravo zbog akrilamida, krajem prošle godine su sa hrvatske granice vraćene velike količine čipsa proizvedenog u Srbiji. Tada su hrvatski mediji izvjestili, pozivajući se na brojne evropske i američke studije, da je akrilamid kod životinja pokazao štetne efekte na mozgu, reproduktivnom sistemu i normalnom rastu i razvoju ploda.

Svi uzorci koje su “Vijesti” odnijele u CETI testirane su na gotovo 280 različitih hemijskih supstanci.

Zaposleni u CETI-ju priznaju da broj pesticida kojima se prska povrće i voće makar za duplo premašuje njihove kapacitete i tehničke mogućnosti, ali obećavaju da će vrlo brzo i oni imati tehničke uslove kao njihove kolege iz Beograda ili Zagreba.

Uprkos konstataciji da je jedan uzorak hrane otrovan i da može naštetiti zdravlju ljudi, a da je u drugom pronađena kancerogena materija, iz CETI-ja kažu da je srećna okolnost što su pronađena samo dva problematična uzorka, jer su prije samo nekoliko godina bilježili znatno veće količine kontaminirane hrane.

Dodaju da su velike akcije kontrole koje u posljednje vrijeme sprovodi fitosanitarna inspekcija urodile plodom.