Neimari Srpskog sveta vrlo prilježno i nimalo nježno pokušavaju da, strateški gledano, stvore obruč oko svojih ideoloških i političkih neistomišljenika, u svim zemljama obuhvaćenim ovim atavističkim konceptom politike devedesetih. Njihova se nastojanja i „djela“ običnom i manje upućenom Građaninu često mogu učiniti paradoksalnim i nevjerovatnim. Naime, dok se bave ovim strateškim radnjama, neimari isto tako „strateški“ sarađuju s potpuno suprotstavljenim političkim univerzumima. S jedne strane, tu je vječita čežnja za spajanjem srpskog sa ruskim (bratskim), svetom, s druge – trajna koketerija i sa zapadnim, evropskim i svim drugim fondovima.

U proteklih dvadesetak dana, tamo negdje nakon usvajanja Rezolucije o Srebrenici u Ujedinjenim nacijama, i očiglednog napretka u pregovorima oko kosovskog pitanja, stratezi Srpskog sveta razvijorili su svoje politikantske strasti i lukavstva i, gotovo na dnevnom nivou, produkovali političke skandale – zabranili su održavanje jednog međunarodnog festivala (riječ je o festivalu Mirdita, dobar dan), posvećenog unapređenju srpsko-albanskih odnosa i potragom za mirnim suživotom, uz prijeteće i ultra žustro protestovanje desničarskih organizacija, zabranjeno je i održavanje već tradicionalnog festivala kratke priče u jednom vojvođanskom gradu i jednoj gradskoj biblioteci (riječ je o 18. festivalu Kikinda short), a učesnici, mahom nagrađivani i rado čitani pisci i publicisti, proglašeni su onima koji govore protiv Države i Predsjednika i bili prinuđeni da zajedno s organizatorom traže „dozvoljeni prostor“. Upravo je tih dana jednom bosanskohercegovačkom piscu i umjetniku uskraćeno gostoprimstvo u Srbiji i on je deportovan u svoju zemlju kao persona non grata (riječ je o Feđi Štukanu, autoru sada već kultnog romana Blank). Da sve bude upečatljivije i sasvim nezaboravno u bizarnosti, tih je dana organizatorima onog zabranjenog međunarodnog festivala, inače mladim ljudima, stigao i specijalni poklon – odsječena svinjska glava u žovijalnoj kutiji na tufne.

Ovo stezanje obruča oko kulturnih događaja, festivala i aktera koji su viđeni kao remetilački faktori svesrpskog jedinstva, neodoljivo i prilično uznemirujuće podsjeća na još jednu tezu Džejsona Stenlija onda kada piše o tome kako funkcionišu nove verzije politika mi-protiv-njih. A ta teza odnosi se na težnju ovih politika da sabotiraju javni diskurs napadajući i devalvirajući obrazovanje i stručnost zatvaranjem prostora ili, paradoksalno, otvaranjem prostora u kojem inteligentna debata postaje nemoguća. Jer, „inteligentna debata nemoguća je bez obrazovanja s pristupom različitim perspektivama, poštovanja stručnosti onda kada sopstveno znanje nije dovoljno i jezika dovoljno bogatog da precizno opiše stvarnost“. Stenli precizno vidi da onda kada se sabotiraju obrazovanje, stručnost i umjeće govornog (ili umjetničkog) izraza, ostaju samo moć i plemenski identitet.

U ovim višednevnim i košmarnim manifestacijama jednog zanovljenog i gotovo deceniju osnaživanog represivnog političkog i ideološkog koncepta, dogodila se i jedna lijepa manifestacija regionalne solidarnosti. Naime, devedeset organizacija civilnog društva i pojedinaca iz regiona pružili su u zajedničkom apelu, kako kažu, „snažnu podršku kolegama iz Inicijative mladih za ljudska prava i Građanskih inicijativa iz Srbije, kao i Integre s Kosova, čiji je festival Mirdita, dobar dan, koji promoviše prijateljstvo i saradnju između srpskog i albanskog naroda, u Srbiji zabranjen. Između ostalog, u apelu su izrazili „ozbiljnu zabrinutost zbog negativnog stava najviših zvaničnika Republike Srbije prema ovom festivalu koji isključivo promoviše mir i koji je trebalo da otvori predstava o univerzalnoj patnji porodica čiji su najmiliji oteti i nestali“ i pozvali „vlasti Srbije da preispitaju odluku o zabrani, da zaštite naše kolege i sankcionišu sve koji im ugožavaju bezbednost“.

U danima stezanja obruča i onemogućavanja inteligentnih debata, do nas je ipak stigla jedna drugačija vijest o jednoj nagradi. Društvo za ugrožene narode i Reporteri bez granica 27. juna 2024. godine saopštili su da je novinar i univerzitetski profesor iz Novog Sada Dinko Gruhonjić ovogodišnji dobitnik Nagrade za ljudska prava njemačkog grada Vajmara i u saopštenju dodali da je zbog svog nezavisnog i kritičkog izvještavanja o porastu militantnog nacionalizma i veličanju ratnih zločina u Srbiji, Dinko Gruhonjić „bio i ostaje meta klevetanja i prijetnji smrću“.

Prvog dana jula, uzavrele u talasima nekih novih diktatura, tjeskobne balkanske prostore zauvijek je napustio jedan od najpoznatijih albanskih i najboljih evropskih pisaca 20. vijeka Ismail Kadare. Sjećaćemo ga se kao glasnogovornika protiv represije i totalitarizma i pamtiti, između ostalog, i po rečenici: „Diktatura i autentična književnost su nespojive. Pisac je prirodni neprijatelj diktature“.

Čak i onda kada se čini da je obruč postao neprobojan. Ili, upravo tada...

Izvor:Pobjeda