Šta je zlatno jaje? To je jaje koje država daje korisnicima svoje milosti kao prividno manju vrijednost od one koju od njih uzima. Ona daje parajlijama jedan administrativni papir o odobrenom stalnom boravku i državljanstvu, a oni državi daju mnogo više novčanog papira od njenog dokumenta. Ali oprez, nije tu država uvijek na dobitku. Novac je đavolova igračka.

PRVO JAJE: NOVAC I DRŽAVLJANSTVO

Crna Gora je zlatna jaja dijelila od 2018. do 2022. godine, a za neriješene podnijete molbe u tom razdoblju možda i naknadno. Za obalske i kopnene nekretninske projekte i opšti fond razvoja u Crnoj Gori je stranac bio dužan da uplati od 350.000 do 550.000 eura. Strani dobitnik jajeta nije nikada morao stupiti na tlo Crne Gore, nije morao znati da kaže na crnogorskom ni dobar dan, a nije morao plaćati ni porez na dohodak, ni porez na nasledstvo niti porez na skupe poklone. To je rođeni Crnogorac ipak morao da plaća. Hipotetički, stranac izgradi hotel na obali, a posle mu država pokloni još jedno građevinsko zemljište, na koje on ne plati ni porez. Divno, mada ne znamo da li se to i zaista predviđalo. Tako stranac kroz oproštaj nekoliko poreza zaradi onaj novac koji je dao državi da kupi i izgradi nekretninu. Plus profit.

EVROPSKA UNIJA NAPUSTILA ZLATNO JAJE

Evropska unija se od 2022. godine oslobađa ovog tipa odobravanja državljanstva (ili samo stalne boravišne dozvole) u svojim zemljama članicama. Crna Gora je pravdala ovo državljanstvo ili stalno pravo boravišta navodnim sakupljanjem novca da otplaćuje kineske kredite. Odbijena je u Briselu. Ali kada su pre 12 godina, 2012. godine, na vrhuncu dužničke budžetske krize mnogih država Evropske unije - posebno Grčke, Portugalije, Španije, Irske i drugih, ove države razvile sistem davanja stalnih boravišnih dozvola i državljanstava za investicioni novac stranaca, to je pozdravljeno kao jedan od izlaza iz dužničke krize. U Španiju, i druge mediteranske zemlje, ulivale su se milijarde eura. Cijene nekretnina su otišle na nebo i onemogućile domaću mladu radnu snagu da stigne do svog gnijezda. I kamate na stambene kredite su se neprekidno povećavale. Stan je postao san. Sjećate se kako je Angela Merkel natjerala grčku ,,Sirizu“ da prodaje ostrva i nekretnine u državnom vlasništvu? Glavni kupci su bili Kinezi i Rusi, ali i Amerikanci, Britanci i Njemci. To se dogodilo i u Crnoj Gori sa programom ,,Obala-kopno“. A dolazak Rusa u Crnu Goru, prije svega, uticao je još prije 2018. godine da cijene nekretnina krenu vrtoglavo nagore i gotovo da su do danas veće i za 65 odsto od predruske navale.

Do skora su na udaru Brisela bili Kipar i Malta, ali su napadnute i Grčka, Portugalija i Španija. I sve su isprva smanjivale opseg koristi za strance i odricale se davanja državljanstva - koje je podrazumijevalo i pravo glasa, i silazile su na stepen stalnih boravišnih dozvola. Portugalija je do 2024. godine požnjela 5,8 milijardi eura - ali je, zajedno sa drugim državama, razumjela da zlatne boravišne dozvole podrazumijevaju ne samo inflaciju, već i slobodno putovanje i zapošljavanje nove radne snage u svim državama EU, sa budućom perspektivom dobijanja glasačkog državljanstva. I zbog toga se u svim državama EU razvilo podozrenje za unutrašnju političku stabilnost. U Španiji, gdje petina domaćih zaposlenih nema veću platu od 1.190 eura, rastao je protest protiv stambene bijede. Strah od produbljavanja socijalnog polariteta se pojačavao i zbog inostranog stvaranja nove buržoazije koja topi domaću buržoaziju i time gura evropske vlade da zaštite svoju socijalnu strukturu.

I Evropska unija nije samo obustavila praksu emisije zlatnih pasoša unutar svoje teritorije, već je stala uvoditi vize građanima onih država koje su to izvan nje nastavile da čine - i uživale bezvizni režim sa EU - i tako zlatnim bogatašima omogućavale bezvizni ulaz u briselski Šengen. To je 2022. godine krenulo sa kažnjavanjem pacifičke ostrvske države Vanuatu - ima stanovnika kao polovina Crne Gore, kojoj je oduzet bezvizni režim sa EU.

RAT U UKRAJINI OBUSTAVIO DUŽNIČKU KRIZU

Posle invazije Rusije na Ukrajinu 2022. godine, podigao se strah i od priliva novog talasa bogatih istočnjaka. Taj novac bi bio praćen i ratnim zločinačkim porijeklom i on ne bi samo dodatno dizao cijene nekretnina, već bi donio i kriminalizaciju društva. Zbog toga, u ovom trenutku, sve se zemlje EU odriču programa zlatnih viza i državljanstva. I time je završena jedna kratka epopeja rešavanja dužničke krize u Evropi započete sa svjetskim bankarskim slomom 2008. godine u SAD i na Dalekom istoku. Evropa je postala bivša zlatna koka, jer više ne dijeli papirnata zlatna jaja za papirnati novac, ali sve nedoumice zbog toga još nisu nestale.

Možda je šteta što je Crna Gora zakasnila sa zavođenjem zlatnog programa, ali je ona imala jednu prednost nad drugim mediteranskim zemljama - nije bila dužnički bolesnik. Bila je likvidna. Pristupala je Evropskoj uniji sa boljom finansijskom politikom od nekih unutrašnjih zemalja Unije. Šteta je što je od 2020. godine do danas izgubila u četiri godine čvrste osnove za dizanje njene zastave u Briselu.

DVOSTRUKO DRŽAVLJANSTVO

Padanje sistema zlatnih viza i boravišta u Crnoj Gori nema nikakve veze sa zahtjevom prosrbijanske iredente i beogradskih velikosrpskih krugova da se Crnogorcima u Srbiji izda državljanstvo Crne Gore. Ali padanje tog sistema je ipak pomoglo da se odbije napad Velike Srbije. Kao i svi paradoksi, to je čudno. Da nije tako, Vlada Crne Gore bi bila kritikovana zašto strancima iz Pekinga za novac daje državljanstvo, a Crnogorcima u inostranstvu, u Srbiji recimo, to ne da - makar ovi nudili i novac. Zašto Kinez, Rus ili Arapin može da bude Crnogorac, a krvni Crnogorac, kao crnogorski državljanin u Srbiji, to ne može?

Odgovor je jasan: stranci u Crnoj Gori su podigli cijene nekretnina, ali nisu planirali slom države Crne Gore. To ne znači da, prije svega sa ruskom emigracijom, nisu stigli i lažni emigranti čiji cilj jeste da se destabilizuje Podgorica i Crnogorci stave pod čizmu Beograda i Moskve. A dvostruko masovno državljanstvo beogradskim Crnogorcima bi bilo čiste političke pozadine i cilj bi mu bio da sabotira crnogorsku zastavu i baci je u Bokokotorski zaliv pred Putinovu flotu.

Međutim, na ovo sledeće pitanje je mnogo teže dati odgovor: zašto bi po Ustavu Crne Gore trebalo oduzeti crnogorsko državljanstvo građanima Crne Gore ukoliko su oni uzeli američko, njemačko, francusko, australijsko - i druga državljanstva u svijetu, a patriote su? Kako njima oduzeti crnogorsko državljanstvo, a strancima dozvoljavati da dobiju crnogorsko državljanstvo, uz svoje originalno državljanstvo? Mi nemamo odgovor na to pitanje, a ono vjerovatno zahtijeva promjenu Ustava Crne Gore sa dozvolom da Crnogorac može imati i strana državljanstva. A to ne sprečava vladu u Podgorici da potom i dalje sprovodi izbor kom Crnogorcu u Srbiji da podari državljanstvo njegovih predaka u Crnoj Gori, a kom da ne da. Vlada uvijek ima diskreciono pravo da bira kog će stranca obdariti državljanstvom i dati mu priliku da se umiješa u politički život Crne Gore.

ORBANOV INAT

Sada je krenuo Viktor Orban da se inati sa Briselom. On hoće da razvije usamljeni zlatni ,,Ruski program“ sa početkom od 2025. godine. Taj program je njegova politička demonstracija protiv kaznene politike EU prema Moskvi i nije izazvana ekonomskim neophodnostima Mađarske. Međutim, taj program nije lišen svih ekonomskih osobina evopske politike zlatnog jajeta, ali je u političkom smislu sličan mućku. U suštini, Orban hoće da pokupi kajmak zbog obustave zlatne politike u EU i da sve zainteresovane milionere privuče u Budimpeštu i osigura im slobodno kretanje i zapošljavanje u svih 27 država Evropske unije.

Orban je vješt, on ne nudi samo bogatašima koristi od ulaganja u mađarske investicione poduhvate, već je ponudio i običnim građanima osam evropskih zemalja da već od jula ove godine od Mađarske dobijaju status ,,gosta-radnika“, i da u tom svojstvu prime mađarske lične karte sa kojima mogu bar dvije godine da slobodno putuju po Šengenu i rade. Kada im dvogodišnja važnost lične karte istekne mogu ga obnoviti na još tri godine i potom neprekidno obnavljati svake naredne treće godine. Praktično to znači da u Evropu mogu bez viza i bilo kakvih ograničenja za useljavanje da uđu građani: Rusije, Belorusije, Bosne i Hercegovine, Sjeverne Makedonije, Crne Gore, Srbije, Ukrajine i Moldavije.

Naravno da će ovaj Orbanov potez pozdraviti mnogi građani u pomenutim zemljama, tako i u Crnoj Gori, ali je taj potez već sada u Briselu ocijenjen kao diverzija zajedničke evropske politike i on može voditi Budimpeštu ka izolacionim nevoljama. Orbanova podrška Trampu koji prijeti politici EU i njegov odlazak kod Putina je već navelo Ursulu fon der Lajen da obustavi saradnju komesara EU sa Mađarskom. To je tek početak obostranih nevolja.

DRUGO JAJE: CRKVENO ZLATNO JAJE

Još jedno zlatno jaje je u Evropi postalo mućak: Njemačka je posle više od sto godina od prve najave odmah posle Prvog svjetskog rata riješila da na jesen 2024. godine ipak ukine praksu federalnih država da za priznate crkve na svojoj teritoriji sakupljaju obavezan crkveni porez ,,kirchensteuer“ vjernika iz 1803. godine koji ona potom isporučuje tim kongregacijama. Taj porez je te godine uveden kao navodna kompenzacija vjerskim zajednicama za prethodne nacionalizacije crkava i manastira u vjersko-građanskim borbama u Njemačkoj. Do prošle, 2023. godine, taj porez je godišnje iznosio čak blizu zapanjujućih deset milijardi eura i plaćao ga je svaki punoljetni Njemac po svom krštenju ili učlanjenju u odgovarajuću denominaciju. Taj porez je osam-devet odsto od prethodno oporezovanog prihoda građana. Njega je htela da Vajmarskim ustavom ukine socijal-demokratska vlada Fridriha Eberta 1919. godine iako ga je upravo ona u čl.137 dozvolila. Taj član glasi:

,,Religijske asocijacije, koje su javne korporacije, opunomoćene su da zavode poreze uvrštene u građanski poreski spisak pod zakonskom podrškom država“ - misli se na njemačke federalne pokrajine. Ustvari, Ustav dozvoljava državama i da donesu poreski zakon u korist crkava, i da ga ne donesu. I kao i uvijek, pravnici se spore oko pojma ustavne odredbe. U Njemačkoj su crkve privatna ,,javna preduzeća“, s tim što država nije obavezna da ih finansira niti da njima upravlja.

Ovu vajmarsku odredbu o mogućem crkvenom porezu nije ukinuo ni Hitler uprkos svom preziru papske crkve i hrišćanske religije, već ga je Konkordatom potvrdio 1933. godine, a zaveo ga je i u Austriji posle Anšlusa 1938. godine, na 1,1 odsto od oporezovanog prihoda - i ostao je takav do danas.

A i kada je 1949. godine stvorena Zapadna Nemačka, ona je ,,automatski“ prepisala u svoj ustav vajmarsku dozvolu naplate crkvenog poreza iz 1919. godine. Sada tu dozvolu napada, jer Vajmarski ustav definiše crkve kao ,,javne korporacije“ koje se mogu finansirati preko poreza, ali to nije ni izričito federalnim državama naređeno.

Filijala Srpske pravoslavne crkve u Njemačkoj nije imala prava na taj poreski servis države niti je iz sakupljenog budžeta mogla biti finansirana. Taj budžet nije državni - kako se kod nekih naših komentatora to naziva. Država ga samo po federalnim pokrajinama sakuplja po dostavljenim spiskovima vjernika iz njihovih crkava. I država ne snosi odgovornost za crkvenu potrošnju tog novca. A protestantske crkve i Rimokatolička crkva su prethodnoj poreskoj svoti na svoje račune još pride dodavale i budžetske ,,dotacije“ od oko 560 miliona eura godišnje za poduhvate oko kindergartena, javnih kuhinja, prihvatilišta za beskućnike i drugo. I na to su još naplaćivale i sve obredne ,,servicije“ vjernicima počev od naknade za krštenje, vjenčanje, sahranjivanje, svijeće, literaturu i za vjerske umjetnine, obrednu predmetnu konfekciju i dobrovoljne priloge. Crkveno zlatno jaje je u Njemačkoj sjalo zlatom više nego igde na svijetu.

PANIKA

Sada je u njemačkim crkvama krenula vidna uzbuna. Ona je prouzrokovana kako dramatičnim masovnim ispisivanjem vjernika iz crkava tako i, sledstveno tome, padanjem obima crkvenog poreza. Ako sada i država prestane da ga sakuplja, onda će to morati da čine same crkve što neće biti efikasno kao kod državne poreske službe. Crkve i manastiri se prazne, ali se prazne i crkvene kase. Zdanja njemačkih crkava sve više postaju spomenici bivšeg značaja religije. Ne sprema se samo prestanak državnog uslužnog sakupljanja crkvenog poreza, već i obustava državnih dotacija crkvama za humanitarne poduhvate. Razmjera sekularnog razlaza je ogromna.

No, još uvijek nije jasno hoće li Bundesrat - parlament federalnih pokrajina, na jesen uspjeti da ukine crkveni porez. Gradovi to hoće, ali ruralne provincije to neće, čak ni u protestantskoj Donjoj Saksoniji, što katolički Bavarci primaju sa radošću. Većina u Bundesratu - socijal-demokrate, liberali i zeleni, to hoće, ali demohrišćani to neće sa lakoćom dopustiti iako su u manjini. Ali čak i da to ne bude, broj vjernika se u Njemačkoj sa 70 odsto u stanovništvu do prije nekoliko decenija sada smanjio na 30 odsto, i strmoglavo nastavlja ka dnu. Njemačka se oslobađa od Hrista.

RAZLOG ZA ISTICANJE

Željeli smo ovu situaciju u Njemačkoj da istaknemo ne jedino stoga što nam ona govori koliko je u toj sekularnoj državi bilo potrebno godina da se država zaista odvoji od crkvenih finansija, već i stoga što nam ona pruža jasan uvid u način finansiranja crkava. Njemačke crkve su javne korporacije što znači da su dužne da daju i periodične i godišnje finansijske izveštaje o svom prilivu i odlivu novca. A to je toliko drugačije od naše situacije gdje Srpska pravoslavna crkva u Srbiji i Crnoj Gori prima tajne i nekontrolisane dotacije iz državnog budžeta, ne plaća porez na svoje prihode od ,,servicija“, ne plaća porez od prodaje svojih obrednih roba i literature, ne plaća porez na rentne prihode od nekretnina i tržišnih proizvoda i ne objavljuje podatke o svojim ulaganjima u vrednosne papire i poziciji svojih firmi na tržištu kapitala.

U ovim našim dvema zemljama SPC je glavni korisnik zlatnog jajeta koje joj besplatno daje država. Jedina investicija Crkve u naše dvije države jeste da beogradskim nacionalističkim osvajačima poda podršku - koja se u njenom teološkom izražavanju zove blagoslov, da pokušaju da stvore Veliku Srbiju. A to Crkvu nimalo novca ne košta osim skupova u mrtvačnici, u podrumu Hrama Svetog Save u Beogradu. I zanimljivo, tamo Crkva osuđuje sataniste koji se noću okupljaju na grobljima za savez sa Vragom, dok to Patrijaršija isto čini kada u mračnom podzemlju hrama uz Savinu kožu parastosno pozdravlja mrtve koji su pali za njene vražje političke ciljeve.

PATRIJARSI I PROGON RUSKE CRKVE IZ UKRAJINE

Po sebi se razumije da će dva ista državna zlatna jajeta među crkvama - a to su srpska i ruska crkva, osuditi svoje političko slabljenje bilo gdje u svijetu. Sada se to događa sa ruskom crkvom u Ukrajini. Ona se tamo ne zove ruska crkva već se prevarno zove Ukrajinska pravoslavna crkva moskovskog patrijarhata sa ciljem ne samo da okuplja etničke Ruse u Ukrajini, već i da Ukrajince ubjeđuje da su oni Rusi i da je njihova prestonica Moskva, i da im je predsjednik Putin. To isto čini i Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori, ona ubjeđuje crnogorske Srbe da nemaju pravo na sopstvenu državu van Srbije.

Kijevska Rada, kijevski parlament, poručuje ,,ukrajinskoj“ ruskoj crkvi da do maja 2025. godine mora prekinuti odnose sa patrijarhatom u Moskvi. U suprotnom, možda joj slijedi zaplijena imovine, gašenje u registru vjerskih organizacija i kadrovski izgon iz Ukrajine.

I moskovska i beogradska patrijaršija su saveznički skočile na odluku ukrajinske Rade da uputi, 20. avgusta 2024. godine, vještačkoj ukrajinskoj (ruskoj) crkvi ultimatum Ukrajine. Vaseljenski patrijarh u Istanbulu to nije osudio, jer on za ukrajinsku crkvu jedino priznaje crkvu ukrajinskog naroda kojoj je 2019. godine i dao tomos. A i sa indignacijom odbacuje težnje Rusije da Moskvu predstavi kao novi hrišćanski Rim. Ali papa Franja jeste osudio Kijev sa tvrdom porukom da ,,crkve ne smiju biti dirane“, ali je i poručio da ,,svako ko počini zločin protiv svog naroda, biće kriv za to“.

Ovo poslednje će, na kraju, vjerovatno i biti. Nijedna država ne trpi diverziju spoljne crkve protiv svog naroda. Crkva je apsolutna politička ustanova i snosi odgovornost na Zemlji za svoju politiku, a na nebeskom sudu može da traži oproštaj. Na Zemlji, narod je Bog, a ne crkva, i ona nije nedodirljiva i nije iznad zakona. I zato nema zlatnih jaja crkvama bez pravde za narod.

Izvor Pobjeda