Tadašnja premijerka Srbije Ana Brnabić je prošlog decembra uputila pismo EU u kojem je Srbija izrazila rezerve prema Sporazumu na putu ka normalizaciji odnosa, postignutom u Briselu, i Aneksu za sprovođenje sporazuma, koji je dogovoren u Ohridu.

Ona je u pismu navela da se sporazuma smatra “prihvatljivim isključivo u kontekstu koji se ne odnosi na de facto i de jure priznanje Kosova”.

Lajčak je posle sastanka sa zamjenikom kosovskog premijera Besnikom Bisljimijem (Bislimi) u Prištini rekao da je pismo povučeno i da sporazum i dalje vrijedi.

Kazao je i da se s vremena na vrijeme čuju izjave koje ne pomažu implementaciji sporazuma.

“Ne, Ohridski sporazum je pravno obavezujući i mi radimo na njegovom provođenju. Nijedna strana se nije povukla iz ovog sporazuma i razgovaramo s Kosovom i Srbijom kako da ubrzamo njegovu provedbu”, rekao je Lajčak.

Sporazumom od 11 članaka, između ostalog, predviđen je nivo samoupravljanja srpske zajednice na Kosovu i međusobno priznavanje državnih simbola, a od Prištine i Beograda se traži da sprovode i sve prethodne dogovore postignute tokom dijaloga.

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić tokom obraćanja medijima nakon maratonskih razgovora u Ohridu, 18. marta 2023.

Ministarka spoljnih poslova i dijaspore Kosova Donika Gervala (Gervalla), upitana da prokomentariše Lajčakovu izjavu, rekla je da je bila na sastanku sa turskim kolegom, kada je specijalni predstavnik EU kazao da je Srbija povukla pismo Ane Brnabić, te da nema konkretnih informacija o tome.

“Mislim da gospodin Lajčak govori o delimičnom povlačenju tog pisma bivše premijerke Brnabić, kojim se, međutim, ne odustaje od nepriznavanja suvereniteta i teritorijalnog integriteta Kosova, što je za nas potpuno neprihvatljiv pristup”, rekla je Gervala.

Lajčak je na sastanku u Prištini sa Bisljimijem, koji je i glavni pregovarač Kosova, rekao da je postignut dogovor za novu rundu dijaloga na nivou glavnih pregovarača, ali nije naveo datum održavanja tog sastanka.

Istakao je da je sa pregovaračem Kosova razgovarao o brojnim pitanjima, uključujući i o otvaranju glavnog mitrovačkog mosta za saobraćaj.

“Razgovarali smo i o mitrovačkom mostu i njegovom otvaranju za saobraćaj. Vjerujem da je stav EU poznat, ali ću ga ponoviti: most se mora otvoriti, ali njegovo otvaranje mora biti urađeno u saradnji sa međunarodnim partnerima Kosova”, rekao je Lajčak.

Ovoga puta, prema izvorima Radija Slobodna Evropa u Briselu, Lajčak posle Prištine neće posetiti Beograd.

On se prošle nedjelje, tokom učešća na bezbjednosnom forumu Globsec u Pragu, sastao sa predsjednikom Srbije, Aleksandrom Vučićem.

Evropska unija, ali i Sjedinjene Države, Francuska, Velika Britanija i Njemačka kritikovali su Kosovo zbog, kako su rekli, nedavnih jednostranih i nekoordinisanih akcija na sjeveru zemlje.

Brisel je upozorio kosovske vlasti da će “neuspjeh strana u deeskalaciji tenzija imati posljedice”.

Ove kritike upućene su nakon što su kosovske vlasti 30. avgusta zatvorile pet paralelnih srpskih institucija na sjeveru zemlje – djelu u kojem žive većina Srba – za koje su naveli da djeluju pod vođstvom Srbije, “kršeći ustavnost i zakone Republike Kosovo”.

Institucije koje je Policija Kosova zatvorila 30. avgusta su: Kosovski okrug Mitrovica, paralelna opština Mitrovica, paralelna opština Zvečan, paralelna opština Zubin Potok i paralelna opština Leposavić.

Na Kosovu postoje opštine, javna preduzeća i preduzeća, vrtići, osnovne i srednje škole i javni univerziteti koje direktno finansira Vlada Srbije, a koji se nalaze u gradovima i mjestima u kojima žive Srbi.

Prema zakonima Kosova, ove institucije su nelegalne.

Kosovo i Srbija su 2013. godine u dijalogu za normalizaciju odnosa u Briselu postigli dogovor o gašenju paralelnih institucija, ali sporazum još nije u potpunosti sproveden.