Napori i žrtve, ulagani od 1804. u obnavljanje srpske državnosti na tlu Srbije, počeli su da se ruše već poslije velike pobjede nad Austrougarima 1914. godine. 

Tada je usvojena Niška deklaracija, po kojoj se rat ne vodi u srpskom interesu, već u jugoslovenskom: „Za oslobođenje i ujedinjenje sve naše neslobodne braće Srba, Hrvata i Slovenaca. Sjajni uspjeh koji ima da kruniše ovo vojevanje, iskupiće obilato krvave žrtve koje današnji srpski naraštaj podnosi.“ 

Krah srpske ideje nastupa poslije blistave vojničke pobjede 1918, koju je porazila ideja stvaranje nacije Jugoslovena, “jednog naroda s tri imena”, koja je smišljena u krugu intelektualaca masona, iako nikada nije imala podlogu u realnosti, smatraju srpski istoričari. 

- Srpski dvor i vlada su ignorisali stvarnost, savjete Srbiji naklonjenih saveznika i prebiscitarno izraženu volju srpskog naroda u BiH, dijelu Dalmacije i Kotoru, koji je 1918. tražio pripajanje Srbiji, a ne ujedinjenje preko Narodnog vijeća SHS u Zagrebu, koje je predstavljalo samo Hrvate. Srpski dvor je, zasenjen idejom vladavine nad velikom državom, pretpostavio svoje interese srpskim nacionalnim interesima - kaže istoričar i politikolog dr Dragan Petrović. 

Pitanje zašto nije došlo do direktnog ujedinjenja Bosne i Hercegovine i dela Dalmacije sa Srbijom 1918, iako je ta ideja imala i podršku saveznika, do danas predstavlja belinu u srpskoj istoriografiji, ukazuje istoričar prof. dr Dragan Mastilović, piše Telegraf.

- Među članovima Jugoslovenskog odbora nalazio se priličan broj masona. Koristeći svoje masonske internacionalne veze, oni su mogli vršiti projugoslovensku propagandu, kako u Evropi tako i u Americi – zabeljiežio je istoričar D. Janković. 

Zanimljivo svjedočanstvo o uticaju masonerije na stvaranje zajedničke države dao je za “Novosti” dr Mile Bjelajac. 

- U hrvatskom državnom arhivu u Fondu države Slovenaca, Hrvata i Srba pronašao sam zanimljiv nacrt njene zastave. Na njoj dominira trougao s tri lista lipe, tipičan masonski simbol – kaže dr Bjelajac. 

Istoričari podsjećaju da je takozavana država SHS bila virtuelna tvorevina bez ikakve stvarne vlasti. Nju su poslije kapitulacije Austrije proglasili članovi hrvatskog Sabora u Zagrebu koji su do posljednjeg časa podržavali rat protiv Srbije. Međutim, hrvatski članovi Jugoslovenskog odbora razvili su intenzivnu diplomatsku akciju da saveznici priznaju državu SHS kao članicu pobjedničke koalicije. 

Prvi izbori u Kraljevini SHS pokazali da Hrvati nisu odustali od maksimalističkih ciljeva, svoje države s granicom na Drini. U isto vrijeme masoni Hrvati u Jugoslovenskom odboru, čiji sunarodnici kao habzburški vojnici terorišu okupiranu Srbiju, traže od srpskih masona da lobiraju protiv Italije koja traži dio Dalmacije. 

Dok su srpski vojnici ginuli uvjereni da žrtve podnose za Srbiju, evropski masoni su sazvali skup o budućoj državi. 

- U Parizu je od 14. do 17. januara 1917. održana konferencija masona savezničkih zemalja. Francuski su podržavali pravo Srbije na ujedinjenje sa Crnom Gorom, Bosnom i Hercegovinom i njen izlazak na morsku obalu i to smatrali srpskim a ne jugoslovenskim nacionalnim ujedinjenjem. Upadljivo je da od tog vremena britanski javni radnici otvorenije podržavaju italijanske aspiracije – navodi akademik Milorad Ekmečić. 

Srbija, sila pobjednica, ostala je bez stolice na mirovnim pregovorima jer je ušla u Kraljevinu SHS, kasnije Jugoslaviju, koju saveznici vrlo kasno priznali. Ubrzo, ona je postala razočaranje i za srpske masone koje su je stvarali.