Skoro svaka pobjeda crnogorske vojske u brojnim borbama tokom naše burne istorije, bila je izvojevana iz neravnopravnog odnosa snaga između Crnogoraca i onih sa kojima su se sukobljavali, kazao je Bogdanović, ističući da je bitka na Grahovcu jedan od istorijskih događaja koji je dao veliku faktografsku potporu fenomenu nepokornosti jednog malobrojnog naroda.

Bogdanović je, opisujući neravnopravni odnos snaga Crnogoraca i njihovih neprijatelja, kazao da je to nekada bio manji broj boraca, nekada slabija opremljenost, nekada izostanak podrške saveznika, a obično su sva ta tri otežavajuća faktora pritiskala crnogorske vojne poduhvate.

“Ni početni uslovi bitke na Grahovcu nisu izgledali drugačije, ali to je vremenom postalo stanje koje su Crnogorci prihvatili kao svoj istorijski usud, kao što su ih, isto tako, tradicija i sopstveno iskustvo naučili da boj bije, prije svega, srce u junaka. Ta srčanost, izrasla iz svijesti i odlučnosti da se brane dom i sloboda, ostaće kao jedna od najtipičnijih crta crnogorskog karaktera, isticana kod svih autora koji su se bavili fenomenom nepokornosti jednog malobrojnog naroda”, rekao je Bogdanović.

A kada se osvrnemo na onaj segment koji je vezan za karakterološku crtu crnogorskih borbi za slobodu, onda je, naglašava ministar, jasno da bitka na Grahovcu predstavlja jedan od najsjajnijih dragulja u tom viševjekovnom nizu, jer je to bitka u kojoj se prenosio slobodarski zavjet pređašnjih vojevanja na one koji će uslijediti u Veljem ratu, Mojkovačkoj bitci, sve do antifašističke borbe u Drugom svjetskom ratu.

“Upravo zbog toga, danas na ovom mjestu, odajući priznanje grahovačkim junacima, želimo podsjetiti nove naraštaje na kult slobodarstva, koji zauzima centralno mjesto u kodeksu viševjekovnog trajanja Crne Gore, i njegovom značaju za očuvanje naših državotvornih i identitetskih temelja”, zaključio je Bogdanović.

Predsjednik Opštine Nikšić je rekao da je na današnji dan 13. maja 1858. godine završena jedna od najslavnijih bitaka u crnogorskoj istoriji, bitka na Grahovcu, u kojoj je vojska knjaza Danila savladala vojsku otomanske imperije na čelu sa Husein pašom.

“Poslije velike pobjede nad mnogobrojnijim protivnikom, Crna Gora je dobila značajno teritorijalno proširenje, a zaplijenjena je i ogromna količina oružja i opreme. Na čelu crnogorske vojske od 7.000 vojnika nalazio se vojvoda Mirko Petrović stariji brat knjaza Danila. Osmansku vojsku od oko 13.000 vojnika predvodio je Husein paša”, podsjetio je Grbović.

Da bi dokazala svoje pravo na Grahovo i presjekla crnogorski uticaj na hercegovački ustanak, dodao je, Turska je odlučila da zauzme Grahovo.

“Otomanska vojska je krenula od Trebinja i Bileće. Prethodnica kojom je komandovao Kadri paša zauzela je 4. maja Banjane, a 9. maja su turske trupe došle na Grahovac i tu se ulogorile sa namjerom da zauzmu Grahovo. Izgradili su šančeve, rovove, postavili 8 topova, ali Husein paša nije osigurao pozadinu niti je obezbijedio odstupnicu. Na Grahovu se u to vrijeme nalazilo 500 Crnogoraca pod komandom senatora vojvode Petra Vujovića”, istakao je Grbović.

Grahovačka bitka je, naglašava, presudno uticala na dalji put Crne Gore prema dobijanju državnosti, koja je ozvaničena na Berlinskom konresu 1878. godine.

“Još jednom je hrabri narod iz male zemlje sa brdovitog Balkana zadivio svijet. Bio je to još jedan dokaz da ni zla vremena ni ratovi crnogorskom čovjeku nijesu mogli oduzeti iskonsku snagu, hrabrost i upornost. Cijeli svijet je odao poštu onima koji su golim životima prkosili puškama i bajonetima, vjerni Crnoj Gori i njenoj slobodi”, zaključio je Grbović.

U umjetničkom programu su učestvovali Orkestar garde Vojske Crne Gore, sopran Aleksandra Vojvodić Jovović i glumci Slobodan Marunović i Miro Nikolić.