On je to kazao komentarišući odgovor poglavara SPC u Crnoj Gori mitropolita Amfilohija predsjedniku Vlade Dušku Markoviću na poziv da sjednu za sto i razgovaraju o Zakonu o slobodi vjeroispovijesti.

Mitropolit crnogorsko-primorski u načelu je prihvatio poziv premijera, ali i bio izričit da SPC neće prihvatiti Zakon bez temeljnih izmjena.

“Irinej Gavrilović i njegov Sinod SPC se u Srbiji nominalno drže zavještanja Sv. Jovan Zlatoustog, da je „dužnost episkopa pokoravanje državnoj vlasti” (Chrysost, hom. 21,1). No, Amfilohije ovdje poziva: „Dolje Vlada”! I dobija aplauze sabraće iz Beograda”, podsjeća Jovanović u intervjuu za Pobjedu.

Ukoliko Amfiohije sada tvrdi da Zakon “negira i likvidira viševjekovni neprekinuti istorijski kontinuitet pravnog subjektiviteta i imovinska prava prvenstveno naše Crkve”, on bi, kategoričan je Jovanović, makar za javnost, morao da dokaže taj kontinuitet navodeći bar jedan provjerljivi izvor.

“Amfilohije, niti bilo koji autoritet iz SPC, još nijesu predočili utemeljenje svojih tvrdnji da je Zakon o slobodi vjeroispovijesti sporan sa stanovišta crkveno-kanonskoga i običajnoga prava Istočno-pravoslavne crkve. To je prethodni, a prema mom mišljenju i najvažniji uslov za eventualno osporavanje Zakona, osobito za kvalifikaciju daj e on “anticrkveni“. Da postoji takva odredba u Zakonu, ja bih prvi bio protiv ovoga Zakona”, kategoričan je Jovanović.

U nomokanonu ili sveštenome ustavu (krmčiji) Istočno-pravoslavne crkve, objašnjava on, dopušta se vlasništvo države nad sakralnim objektima.

“To je i milenijumska eklisiološka praksa, takođe i u praksa Crkve u Crnoj Gori. Prema učenju Crkve, država je takođe Božja ustanova, a svaka vlast je od Boga. Jer, „neka znadu živi, da Višnji vlada carstvom ljudskim, i daje ga kome hoće” (Dan. 4,17; 5,21)”, ističe Jovanović.

Crkvom se, kaže, upravlja po nomokanonu, a ne po nečijem voluntarizmu.

“Po nomokanonu država je takođe subjekt crkvenoga prava. Nomokanon dopušta da crkve i manastiri mogu biti u vlasništvu države takvu situaciju, na primjer, imamo u Rusiji ili u Grčkoj. I sad, šta je sporno da to bude i u Crnoj Gori, osobito ako je tako bilo za doba Crnojevića ili Petrovića-Negoša”, pita Jovanović.

Konstatuje da „nije sporno svešteno zakonodavstvo iskonske Hristove crkve već imperijalne ambicije Srbije i necrkveno djelovanje njene SPC, jer to je de facto Crkva Srbije”.

“Irinej Gavrilović i njegov Sinod SPC se u Srbiji nominalno drže zavještanja Sv. Jovan Zlatoustog, da je „dužnost episkopa pokoravanje državnoj vlasti” (Chrysost, hom. 21,1). No, Amfilohije ovdje poziva: “dolje vlada”! I dobija aplauze sabraće iz Beograda! Ukoliko Amfiohije sada tvrdi da Zakon „negira i likvidira viševjekovni neprekinuti istorijski kontinuitet pravnog subjektiviteta i imovinska prava prvenstveno naše Crkve”, on bi, makar za javnost, morao da dokaže taj kontinuitet navodeći bar jedan provjerljivi izvor. Od kad postoji njegova Mitropolija crnogorsko-primorska”, naglašava Jovanović.

Ne da ne postoji vijekovima, navodi on, nego je osnovana 24. novembra 1931. godine i svega sedam godina je ta eparhija starija od Amfilohija.

“SPC je nešto starija: osnovana je 17. juna 1920. a tek dvije godine docnije je priznata za kanonsku. To su činjenice imamo osnvačke akte i SPC i Amfilohijeve eparhije i tomos izz 1922. godine”, kaže Jovanović.

Amfilohije se u jučerašnjem pismu, dodaje on, opet netačno predstavlja u svojstvu „arhiepiskopa cetinjskog mitropolita crnogorsko-primorskog i egzarha Najsvetijeg Trona Pećkoga”.

“Takva titula ne postoji, čak ni u Ustavu SPC. Sinod ili Sabor Crkve Srbije ga nikad tako ne titulišu može se i to provjeriti. Sinod SPC, prije par dana, upravo tako ga nije u svom saopštenju titulisao, već samo mitropolit crnogorsko-primorski. Nakon zasijedanja Sinoda u „proširenom sastavu” navodi se da su „razmatrani pravni koraci koji će, uz saglasnost Sinoda sa Patrijarhom na čelu, biti preduzeti pred Ustavnim sudom Crne Gore”, podsjeća Jovanović.

Ističe da je bitna činjenica da o svakom potezu Amfilohija mora konačnu riječ dati Sinod ili Sabor u Beogradu.

“Amfilohije je samo jedan od četrdesetak arhijereja SPC bez ikakve posebne autonomije. U Crnoj Gori Amfilohiju pridaju značaj koji on nema unutar SPC. Možda se radi o nečemu o čemu se spekuliše ohrabrivanju ambicija Amfilohija da se odvoji od Beogradske patrijaršije? Ali, Amfiiohije je zavisan od Beograda. Ukoliko se, po procjeni tamošnjih crkvenih vlasti, na bilo koji način ogriješi o SPC, biće izložen sankcijama: lišiće ga katedre, možda i raščiniti. Kako su ga postavili na Cetinje, tako ga mogu i maci. Isto tako, podrška njegovim “litijama“ zavisi od mobilizacije svih resursa ovdašnje srpske i proruske opozicije, od finansijske, medijske i druge podrške iz inostranstva i od ovdašnjih filijala centara moći van Crne Gore”, zaključuje Jovanović.