Današnji politički lideri Srbije i Kosova prije dvanaest godina su bili mahom na drugačijim pozicijama od onih na kojima su sada.

Skupština Kosova donijela je 17. februara 2008. godine Deklaraciju o nezavisnosti kojom je Priština jednostrano proglasila odvajanje od Srbije.

Skupština Srbije poništila je ovu odluku, ali to nije spriječilo niz međunarodnih priznanja koja su uslijedila.

BBC na srpskom podsjeća vas čime su se 2008. godine bavili aktuelni predsjednici i premijeri Srbije i Kosova.

Predsjednik Srbije – Aleksandar Vučić

Manje od mjesec dana dijelilo je Aleksandra Vučića od 38. rođendana i nije nosio naočare, ali to nisu najveće razlike u odnosu na današnje vrijeme.

U vrijeme kada je Kosovo proglašavalo nezavisnost, aktuelni lider Srpske napredne stranke bio je na funkciji generalnog sekretara Srpske radikalne stranke (SRS).

Formalno, bio je tek treći čovjek u hijerarhiji najveće tadašnje opozicione stranke – predsedniku Vojislavu Šešelju sudio je Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu, dok je strankom upravljao Šešeljev zamjenik Tomislav Nikolić.

Aleksandar Vučić na konferenciji za medije Srpske radikalne stranke 

Nikolić je radikale predstavljao na sastancima sa tadašnjim predsjednikom Borisom Tadićem i premijerom Vojislavom Koštunicom na kojima je dogovoreno da Skupština Srbije poništi odluku kosovskih organa o proglašenju nezavisnosti, i da se 21. februara 2008. godine održi veliki miting u centru Beograda.

Vučić je tada, u ime radikala, tražio da Skupština bude obaviještena o svim mjerama koje će preduzeti Srbija jer „moraju da budu upoznati svi građani, a ne samo politička elita“.

Na konferenciji za štampu uoči velikog mitinga „Kosovo je Srbija“, Vučić je u sjedištu SRS opisao pitanje Kosova kako ga je tada vidio.

„Mi nemamo, satjerani smo uza zid, to vam je kao u britanskoj vojnoj doktrini – dakle, satjerani smo kao pacov u ugao i nemamo šta da radimo sem da štitimo svoje, da branimo svoje. To vam je kao majka u životinjskom carstvu čije je mladunče napadnuto. E tako oni nama, ili iz tih zemalja, otimaju nam dio teritorije. I kažu "Pa nema problema, mi vas mnogo volimo! To što smo vam ubili dijete, to nema veze. Jesmo mi vama ubili dijete, ali mi ćemo da vam damo najbolju kafu, i austrijsku i italijansku, i kakvu god hoćete. Sad nemoj da se ljutiš, sahrani dijete, praktično ti moraš da živiš. Daćemo ti najbolju kafu na svijetu da piješ."Hvala vam, moje dijete je važnije i svačije dijete je važnije od vaše kafe. I nemojte da mi poredite sad priču da kažete " svršeno je sa tim, pa sad nastavite normalno. Nije završeno. Nikada neće biti završeno, jer Kosovo i Metohija je Srbija. Kao što je za vas Kosovo nezavisna država, za mene je Kosovo Srbija.“

Miting je održan 21. februara 2008. godine, uz prisustvo premijera Vojislava Koštunice, ministara, lidera opozicije Tomislava Nikolića, predstavnika srpskih političara iz susjednih zemalja, javnih ličnosti – sportista i glumaca.

Posle mitinga i molebana, u centru Beograda izbili su nemiri u kojima su uništavane radnje i kradena roba, napadane i spaljivane ambasade.

Jedna osoba je poginula, a više ih je povrijeđeno.

Predsjednik Kosova – Hašim Tači

Njegovo lice toga dana bilo je na ekranima svih svjetskih televizijskih mreža.

Hašim Tači 17. februara 2008. godine bio je premijer Kosova i u govoru u Skupštini Kosova svijetu je predstavio Deklaraciju o nezavisnosti.

„Od danas, Kosovo je ponosno, nezavisno i slobodno“, poručio je Tači u govoru koji se u Prištini smatra istorijskim.

Tadašnji premijer naveo je i ciljeve kojima će se rukovoditi.

„Ovo nije presjedan, Kosovo je specijalni slučaj, zbog procesa raspada SFRJ.

„Kosovo će biti dio evroatlantske porodice i posebno će paziti na manjine u skladu s Poveljom o ljudskim pravima, obezbjeđivaće mir i stabilnost u cijeloj zemlji.“

Hašim Tači prezentuje novu zastavu Kosova, zajedno sa predsjednikom Kosova i predsjednikom Skupštine Kosova

Tači je na premijersku funkciju stupio nešto više od mjesec dana prije donošenja Deklaracije o nezavisnosti – izabran je 8. januara 2008. godine, i odmah je najavio da će Kosovo u prvoj polovini te godine proglasiti nezavisnost.

Već tada je napomenuo da ništa neće biti urađeno bez podrške zvaničnika iz Brisela i Vašingtona, iako su, navodno, zvaničnici Evropske unije i Sjedinjenih Država u prvom trenutku iskazali određene rezerve prema jednostranom proglašenju nezavisnosti.

Premijerski mandat Tačiju, koji je tada bio lider Demokratske partije Kosova koju je i osnovao, omogućila je koalicija sa dotada rivalskim Demokratskim savezom Kosova tadašnjeg predsjednika Fatmira Sejdiua, nasljednika dugogodišnjeg lidera Ibrahima Rugove.

Među ministrima u kabinetu Hašima Tačija bila su i dva predstavnika srpske zajednice na Kosovu – Boban Stanković bio je ministar za povratak i zajednice, dok je Nenad Rašić bio zadužen za rad i socijalna pitanja.

U Tačijevom profilu koji je objavljen na sajtu BBC-ja u danu njegovog izbora, današnji kosovski predsjednik opisan je kao veteran u borbi etničkih Albanaca za odvajanje od Srbije i kao lider političkog krila Oslobodilačke vojske Kosova.

Premijerka Srbije – Ana Brnabić

Sa master diplomom britanskog Univerziteta Hal u džepu, Ana Brnabić je u trenutku jednostranog proglašenja nezavisnosti Kosova imala 33 godine i već šest godina je živjela u Srbiji po povratku sa studija u inostranstvu.

U zvaničnim biografijama navodi da je u tom periodu radila na projektima Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID), obavljajući poslove konsultanta.

U neredima posle mitinga "Kosovo je Srbija", zapaljena je ambasada SAD u Beogradu

Ipak, u godini koja je prethodila proglašenju nezavisnosti Kosova, aktuelnu premijerku posao dovodi do same administrativne linije Srbije i Kosova.

Kako je za BBC na srpskom potvrdilo više izvora koji su radili sa Anom Brnabić, a željeli su da ostanu anonimni, aktuelna premijerka bila je angažovana kao savjetnica direktora u Koordinacionom tijelu Vlade Srbije za Preševo, Bujanovac i Medveđu.

Iz kabineta premijerke za BBC na srpskom potvrđen je ovaj detalj koji je nedostajao u zvaničnim biografijama premijerke Brnabić.

Premijer Kosova – Aljbin Kurti

Nešto duže, karakteristično crne kose, i u džemperu sa rol kragnom umjesto današnjeg odjela – tako se Aljbin Kurti pojavljuje u dokumentarnom filmu austrijske produkcije snimljenom u godini jednostranog proglašenja nezavisnosti Kosova.

Producenti su ga odabrali kao predstavnika alternativne političke scene, pa se tada 33-godišnji lider pokreta „Samoopredeljenje“ pojavljuje u kadrovima sa mladim članovima pokreta koji pripremaju letke ove organizacije.

„Kosovo ostaje bure baruta sa lošim upravljanjem, nezaposlenošću i siromaštvom.

„Veliko je razočaranje u domaće i međunarodne političare – neophodna je samo jedna varnica da sve plane“, upozoravao je tada Kurti.

Zbog toga se aktuelni premijer Kosova zalagao da predstavnici međunarodne zajednice napuste Kosovo.

Kurti je u to vrijeme protest iskazivao i na ulicama, predvodeći demonstracije „Samoopredeljenja“ koje su se često završavale sukobima sa policijom, hapšenjima i velikim brojem povrijeđenih.

Sam Kurti uhapšen je godinu dana prije proglašenja nezavisnosti Kosova, tokom protesta 10. februara 2007. godine u kojima su dva demonstranta ubijena.

Najprije je bio pritvoren do juna te godine, da bi potom bio prebačen u kućni pritvor, pa osuđen na devet mjeseci zatvora.

„Samoopredjeljenje“, na čijem je čelu Kurti i danas, na izborima je prvi put učestvovalo dvije godine nakon proglašenja nezavisnosti.

Jedanaest godina nakon proglašenja nezavisnosti, Kosovo je priznalo oko 100 zemalja. Ipak, tačan broj nije poznat.

Priština navodi brojku od 116 zemalja, a u Beogradu kažu da ih je daleko manje.

Među zemljama Evropske unije koje nisu priznale Kosovo su Španija, Slovačka, Kipar, Grčka i Rumunija, a kada je riječ o svjetskim silama, to su Rusija, Kina, Brazil i Indija.

Kosovo je od 2008. godine postalo član nekoliko međunarodnih organizacija, kao što su MMF, Svjetska banka i FIFA, ali ne i Ujedinjenih nacija.

Izvor: BBC na srpskom