Viši saradnik Centra za analizu evropske politike iz Vašingtona objašnjava da Vučić dvoličnom diplomatijom vraća nestabilnost na Balkan i uz podršku Kremlja pokušava da ostvari ono što Milošević nije uspio.

“Velikosrpski projekat oživljen je pod predsjedništvom Aleksandra Vučića. Ali za razliku od ere Slobodana Miloševića, projekat se više ne vrti oko otvorenog rata, etničkih ubistava, masovnih protjerivanja i teritorijalnog otimanja. Kampanja sada funkcioniše kroz tri glavna principa – prikrivanje, fleksibilnost i strpljenje. Za vrijeme Miloševića, proširena Srbija trebalo je da iznikne iz raspadnute Jugoslavije tako što bi se prostirala na teritorije u kojima su bile srpske većine iz susjednih republika uz ubijanja i protjerivanja drugih etničkih grupa da bi bila stvorena srpska većina”, navodi Bugajski.

Projekat je, ističe on, propao uglavnom zbog otpora Hrvata, Bošnjaka, Albanaca i Crnogoraca i međunarodne vojne intervencije koju su predvodile Sjedinjene Države.

“Vučić je služio kao Miloševićev ministar informisanja i zato je dobro upoznat sa dezinformacijama i obmanom radi postizanja grandioznih političkih ciljeva. Sa svojom Naprednom strankom koja monopolizuje srpsku politiku i skrajnutom opozicijom, Vučić ima dovoljno prostora da slijedi srpske mini-imperijalne balkanske ambicije”, kaže Bugajski.

Objašnjava da se strategija Beograda vrti oko tri glavna elementa – slabljenje susjeda, dvolična diplomatija i ruska pomoć.

“Srbija nije u poziciji da izazove Hrvatsku, koja je članica NATO-a i EU, iako i dalje nabavlja oružje od Rusije i Kine u mini-trci u naoružanju sa svojim bogatijim sjevernim susjedom. Hrvatska ima mnogo manje i manje kompaktno srpsko stanovništvo nego tokom jugoslovenskog doba i ima manje političkih i ekonomskih ranjivosti koje Beograd može iskoristiti. Tri glavna cilja oživljenog velikosrpskog projekta su Kosovo, Crna Gora i Bosna i Hercegovina. Srbija ne može ponovo da apsorbuje Kosovo jer je i dalje izraženo protivljenje bilo kom obliku podjele. Cilj Beograda je da na neodređeno vrijeme odloži konačno rješenje u bilateralnim odnosima i održi Kosovo nesigurnim u pogledu svoje budućnosti. Slabo Kosovo omogućava Beogradu da poveća svoj regionalni uticaj”, kaže Bugajski.

Ističe da je, iako je Crna Gora članica NATO-a, Vučićeva politika zamišljena da pokori suverenitet i podredi spoljnu politiku.

“Srpski zvaničnici i mediji umiješali su se u nedavne parlamentarne izbore u Crnoj Gori da bi promovisali nacionalističku opoziciju. Nova vladajuća koalicija može oslabiti zapadnu orijentaciju zemlje, posebno ako Demokratski front ostvari dominaciju ili jak u novoj vladi. Usko je povezan sa srpskim nacionalističkim grupama i ruskim operativcima i podržava projekat “Velike Srbije“. Nastojaće da ojača srpski identitet u Crnoj Gori i poništi novi zakon o vjerskoj svojini. Bošnjački i albanski lideri biće posebno zabrinuti zbog porasta srpskog šovinizma koji bi mogao biti usmjeren protiv njihovih zajednica”, kaže Bugajski.

Upozorava da je Bosna i Hercegovina treća glavna meta pansrbizma.

“Zemlja ostaje nefunkcionalna prvenstveno zbog politika blokiranja autonomne Republike Srpske. Njen lider Milorad Dodik periodično prijeti otcjepljenjem i stvaranjem nove srpske države. Na teritoriji živi pretežno srpsko stanovništvo nakon ratnog genocida nad bošnjačkim muslimanima. Iako Vučić izbjegava kampanju za bosansku podjelu i ujedinjenje sa RS, računica je da će šira regionalna kriza i sukobi u samoj Bosni pružiti buduće mogućnosti za secesiju kada Zapad bude ometen”, predviđa Bugajski.

Druga ključna komponenta beogradskog pristupa je dvolična diplomatija.

“Iako tvrdi da teži članstvu u EU i bližim odnosima sa NATO-om, Srbija nastoji da uravnoteži četiri glavne sile – Rusiju, Kinu, SAD i EU. Njen cilj je da profitira od svakog, diplomatski, ekonomski i vojno, imitirajući strategiju nesvrstavanja Jugoslavije nakon Titovog prekida sa Staljinom 1948. To takođe može maskirati i pomoći svesrpskom projektu ako Beograd dobije podršku od glavnih međunarodnih aktera”, kaže Bugajski.

Kako dodaje, treći faktor za koji će Vučić računati da će pomoći njegovoj velikosrpskoj agendi je pomoć ruske vlade.

“Moskva vidi Beograd kao korisno sredstvo za podrivanje stabilnosti na Zapadnom Balkanu, ograničavanje zapadnih integracija i širenje ruskog uticaja. U jednom trenutku, međutim, Kremlj može pokušati da gurne Vučića u direktan regionalni sukob koji je nastojao da izbjegne. Putin bi mogao iskoristiti svoj još bliži savez sa Banjalukom da pogura otcjepljenje RS i ubrza lančanu reakciju sukoba koja će zaokupiti i EU i NATO. Umjesto direktne konfrontacije koja bi mogla da izazove zapadne sankcije, Vučić više voli da djeluje potajno i manipuliše ranjivostima susjeda. Umjesto direktnog napada na integritet ili suverenitet obližnjih država, Vučić je fleksibilan u umanjivanju njihove nezavisnosti i podsticanju nacionalističkih sporova. I umjesto brze potrage za regionalnom dominacijom, Vučić više voli da bude strpljiv, računajući da je vrijeme na strani Srbije”, objašnjava američki analitičar.

Pobjeda