To je najavila predsjednica Izvršnog odbora Strukovne komore arhitekata IKCG Maja Velimirović Petrović, na okruglom stolu ˝Arhitektonski konkursi u zemljama EU˝, koji je organozovala ta strukovna komora.

Velimirović Petrović je kazala da je okrugli sto organizovan u skladu sa Planom i programom stručnog usavršavanja i edukacije, koji sprovodi komora za svoje članove.

„Ovim okruglim stolom se obrađuje tema arhitektonskih konkursa u EU, tj. tema arhitektonske konkursne prakse, koja je ujedno nerazdvojivi segment savremene arhitektonske prakse u svakoj državi, pa i Crnoj Gori“, navela je Velimirović Petrović.

Prema njenim riječima, to je polje arhitektonske ekpertize, u kome je struka stavljena pred zadatak da pruži disperzne odgovore i ponudi originalne interpretacije na postavljene teme i zadatke.

Foto: PR Centar 

„Stoga, arhitektonski konkursi, kao instuticije i praksa, imaju direktan uticaj na uslove razvoja arhitektonske scene svake države. Nažalost, tendencije i komercijalizacije arhitekture u Crnoj Gori, kao i situacija da je ograničen obim državnih finansiranja projekata, tj javni arhitektonski konkursi za dobijanje idejnih arhitektonskih rješenja za izgradnju javnih objekata, koje finansiraju država ili lokalna uprava, nisu ni izbliza primarni način angažovanja arhitektonske struke“, ocijenila je Velimirović Petrović.

Ona je kazala da smo danas svjedoci situacije da se i taj krhki sistem dodatno urušio izmjenama i dopunama Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata, od avgusta ove godine.

„Novim zakonskim rješenjem je propisano da javni konkurs nije obavezan za javne objekte koji se finansiraju u cjelosti ili djelimično iz donacija ili kredita međunarodnih finansijskih institucija ili iz sredstava drugih država kroz projekte međunarodne saradnje i pomoći“, navela je Velimirović Petrović.

Takođe, javni konkursi, kako je dodala, nisu obavezni ni za rekonstrukciju javnih objekata.

„Nije potrebno dodatno pojašnjenje o apsurdnosti i neprihvatljivosti ovakvog zakonskog ambijenta, sa aspekta razvoja, unapređenja ili čak za elementarnu egzistenciju arhitektonske struke u Crnoj Gori“, istakla je Velimirović Petrović.

Ona je kazala da će zadatak Strukovne komore arhitekata, kao i svih drugih strukovnih organizacija u Crnoj Gori, u narednom periodu biti da se resornom Ministarstvu podnesu inicijative za preispitivanje takvog zakonskog rješenja.

„Sa svoje strane, SKA je već preuzela na sebe zadatak da u narednom periodu uradi potpuno nov Pravilnik o arhitektonskim konkursima u Crnoj Gori, sa ciljem da se doprinese reformi konkursne prakse u Crnoj Gori“, najavila je Velimirović Petrović.

Kako je kazala poruke, primjeri dobre prakse, relevantna rješenja iz zemalja EU, nova saznanja, očekivanja i prijedlozi, biće inkorporirani u novi Pravilnik.

 „Svjedoci smo situacije da je povjerenje u konkursnu proceduru i praksu u Crnoj Gori već duži period u silaznoj putanji, zbog čega SKA želi da doprinese da se taj negativni trend zaustavi i značajno unaprijedi“, rekla je Velimirović Petrović.

Velimirović Petrović, foto: PR Centar 

Predsjednik Inženjerske komore Crne Gore, Srđan Laković, ocijenio je da u Crnoj Gori potrebna izgradnja kvalitetnijih objekata.

„Pozivam sve ove sudionike da stvore klimu, da naprave atmosferu, da se vrati povjerenje u konkurse, i ih da bude što više. Kad je veća konkurencija, biće i veći kvalitet“, naveo je Laković.

U toku okruglog stola su održane dva tematska bloka na kojima su prezentacije imali Tania Hertveld, predstavnica TEAM VLAAMS BOUWMEESTER-a iz Belgije i Jernej Prijon, predstavnik ZAPS iz Slovenije.

OPEN Call

Belgija je 1999. godine otkako je ustanovila poziciju flamanskog arhitekte sa svojim timom, pandan našem glavnom državnom arhitekti, radila na uspostavljanju novog sistema koji bi rezultirao kvalitetnijom arhitekturom u zemlji. Arhitekti su nezadovoljni situacijom prepoznali više problema i osmislili sistem OPEN CALL koji je startovao 2000. godine i koji je do danas rezultirao sa preko 300 realizovanih objekata. Svi ovi objekti su učinili su da se belgijska arhitektonska scena posljednjih godina posebno prepoznaje na internacionalnom nivou i da su belgijski arhitekti mahom predavači na vodećim arhitektonskim školama i fakultetima.

Hertveld ističe da je to dugoročan proces, za koji je prethodno potrebna samo odlučnost. Prvi izabrani flamanski arhitekta je vodio aktivnu kampanju od malih zajednica i direktnog kontakta sa građanima, pa do javnog istupanja kako bi ukazao na potrebu da se formira sistem u koji bi društvo u cjelini imalo povjerenje.

„Jako je bitno da društvo i sami arhitekti imaju povjerenje u proces, a to potvrđuje činjenica da nijednom do sada nije vođen sudski proces po osnovu žalbe“, kazala je Hertveld.

Foto: PR Centar 

Procedura OPEN CALL sastoji se od deset koraka koji uključuju analizu i pripremu projektnog zadatka od strane naručioca u saradnji sa tim flamanskog arhitekte, na osnovu čeka se raspisuje poziv za učešće. Na osnovu prispjelih porftolija vrši se preselekcija, nakon koje obično pet timova nastavlja dalji proces. Često preselekciju prođe i jedan mladi studio, kako bi se dala šansa i neafirmisanim autorima da ponude rješenje i budu u prilici da dobiju javnu narudžbu. Nakon obilaska lokacije i informisanja odabranih timova, isti prilazu idejna rješenja na konceptualnom nivou sa obrazloženjem, što javno prezentuju žiriju braneći tako svoje rješenje. Posljednji korak je izbor pobjednika, nakon čega slijedi govaranja za dalju razradu.

Proces žiriranja nije zasnovan na parametrima i data je mogućnost žiriju da na osnovu profesionalnih preferenci iskaže svoje mišljenje i predloži pobjedničko rješenje. Žiri je sastavljen od afirmisanih autora, koji svojim kredibilitetom i praksom mogu garantovati da će najbolje rješenje biti odabrano.

ZAPS

Jernej Prijon iz Zavoda za arhitekturu i prostorno planiranje Slovenije objasnio je kako je tekao proces u posljednjih dvadeset godina otkako se bilježi rad na organizaciji i sprovođenju konkursa. Naime, aktivnosti na ovom planu su oscilirale u zavisnosti od zakonske regulative koja se tokom vremena mijenjala, pa tako u toku 2015. godine nije organizovan nijedan konkurs. Nakon izmjena Zakona o javnim nabavkama 2016. godine dolazi do novog ponovnog raspisivanja konkursa i uspostavljanja novih standarda.

Pored analize regulative, Prijon je prikazao i analizu troškova koje prate organizaciju jednog konkursa. Naime, tokom posljednje tri godine je zabilježen pad u iznosu koji je opredijeljen za nagradni fond, dok su troškovi za izradu konkursnih rješenja značajno veći. S tim u vezi, došli su na ideju da propozicijama konkursa redukuju troškove timova koji učestvuju na način da će eliminisati hiper realnu vizualizaciju, te tako omogućiti timovima da kroz klasični način prezentacije u vidu linijskih modela i kolažiranih perspektiva jasno prikažu svoja rješenja.

Na ovaj način omogućeno je manjim timovima i mlađim arhitektama koji nemaju finansijskih kapaciteta da se nadmeću sa velikim studijima da ravnopravno učestvuju i da se tako u fer proceduri izabere najbolje idejno rješenje.

PR Centar