Postoji više stanovišta u izučavanju političkog ponašanja: psihološko, sociološko, politikološko I ekonomsko stanovište.

U analizi izbornog ponašanja glasača suočavamo se sa dva problema a to su politička participacija i izborno opredeljenje.

„Pod političkom participacijom se podazumijevaju sve legalne aktivnosti privatnih građana koji su više ili manje neposredno usmjerene na uticaj na izbor akcija koje preuzima vlast“ – Nie i Verg

Postoje četiri pristupa koja pokušavaju objasniti opredeljenje birača a to su: socioekonomski pristup, socijalizatorski pristup, problemski pristup i personalizacija izbora.

Četiri tipa motiva koji vežu birače za političke partije su:

-Programska (ciljno racionalna motivacija)
-Klijentelistička (instrumentalno racionalna motivacija)
-Harizmatska (emotivno afektivna motivacija)
-Tradicionalna motivacija

Politička kultura

Politička kultura je politikološki, sociološki i i istorijski stručni izraz. Označava ukupne političke stavove pojedinih članova društva jedne zemlje. Stavovi se smatraju izrazom sastava vrijednosti koje se odnose prvenstveno na sastav državne vlasti.

Od političke kulture zavisi i stepen i način sudjelovanja gradjana u politici, jer politička kultura utiče na odnose izmedju vlasti i birača. 

Dakle, kultura u opštem smislu odredjuje se kao ukupnost istorijskog stvaralaštva čovječanstva kojom čovjek mijenja svijet oko sebe i samog sebe sebe u tom svijetu. U pojmu kulture obuhvaćeni su naučno, umjetničko stvaranje i znanje ljudi, njihovo iskustvo i širina njihove osjećajnosti koji se izražavaju kao ukupnost ili stepen različitih sistema vrijednosti .

Političke partije

Političke partije nastale su prije približno 2 vijeka kao slučajno društveno otkriće u Velikoj Britaniji i uskoro se proširile na ogroman broj zemalja na svim kontinentima. 

Vlast i opozicija oformljene su u obliku partija i zato se može tvrditi da političke partije predstavljaju temelj demokratije. U zemljama stabilne demokratije one odredjuju način rada i sadržaj odluka parlamenta; aktivnost vlade zavisi od opredjeljenja vladajuće partije ili koalicije partija, takodje, veliki broj gradjana emotivno se vezuje za partije, što nije slučaj sa drugim demokratskim institucijama, i u tom smislu partije mogu biti dominantne nad njima.

Sistem sa predominantnom partijom u Crnoj Gori

Partijski sistem u Crnoj Gori može se odrediti kao višepartijski sistem sa dominantnom partijom, ili kao višepartijski sistem sa predominantnom partijom.

Kada je riječ o Crnoj Gori, važno je napomenuti okolnosti u kojima se stvarao partijski sistem.

Činjenica je da je Savez komunista Crne Gore naslijedila jedna partija, i samim tim, preuzela sve resurse i organizacione moći ove strukture. Tako je devedesetih godina na prvim demokratskim izborima Savez komunista Crne Gore odnio ubjedljivu pobjedu sa 56,2% glasova i 83 od ukupno 125 mandata.

Nedugo zatim, ova stranka je postala Demokratska partija socijalista.

U sistemu sa dominantnom partijom birači nemaju osjećaj izbora.

Rezultati prvih višestranačnih izbora nakon Drugog svjetskog rata 

1. SKCG- Savez komunista Crne Gore- 171,316 glasova 

2. SRSJ- Savez reformskih snaga Jugoslavije- 41,364 glasova

3.NS- Narodna stranka Crne Gore- 39,107 glasova 

4. DK- Demokratska koalicija- 30,760 glasova

5. DhPS- Demohriscanska pravoslavna stranka- 1,753 glasova 

6. DSSP- Demokratski savez samostalnih privrednika- 844 glasova 

7. DS- Demokratska stranka Crne Gore- 3,442 glasova

8. JNS- Jugoslovenska narodna stranka- 1,224 glasova 

9. SSCG- Socijalisticki savez Crne Gore- 1,638 glasova 

10. NK- Nezavisni kandidati- 2,435 glasova

Porodično glasanje

Porodica je primarna, osnovna društvena grupa koja je najodgovornija za najveći dio naših odluka ujedno I političke socijalizacije. Kako se u svakodnevnoj komunikaciji susrećemo sa poistovećivanjem naših odluka, prvenstveno sa roditeljima pa I ostalim članovima naše porodice ne tako rijetko se dešava da svi članovi jednog domaćinstva glasaju na isti način. Osim toga I zajedničko praćenje političkih situacija koje je još kako izraženo na Balkanu dovodi do posledica zajedničkog glasanja, ali ne I samo to već I ista socio-ekonomska situacija porodice.

Porodica je bitan faktor iz više razloga: Primjer i neposredno učenje – neposrednom socijalizacijom dijete oponaša roditelje i usvaja vrijednosti. Samoidentifikacija – usvaja položaj roditelja kao svoj i nalazi svoje mjesto u političkim odnosima. Preuzeti model – posredna socijalizacija, služe kao modeli ponašanja u političkim situacijama. Položaj u socijalnoj strukturi – porodica utiče na političku socijalizaciju i time što ga stavlja u određeni položaj u socijalnoj strukturi unutar postojećih okvira društvenih i političkih odnosa.

Harizmatski čin glasanja

Veber je jedan od naučnika koji je prepoznao lidersku harizmu kao jedan od tri potencijalna izvora legitimiteta vlasti. Međutim, ni dan danas ne možemo se pohvaliti sa velikim brojem informacija o ovoj itekako bitnom uticaju na birače, možda ne znamo ili nemamo veliki broj informacija koje nam mogu znatno pomoći, ali uticaj je nesumnjiv. Politička psihologija je poslednjih decenija uzela ovo pitanje kao jedno od bitnijih i ne baš lakih za istraživanje. Jedan od faktora koji je povećao značaj harizmatskog uticaja političara na glasače, nesumnjivo je porastao od 2000. godine do dana današnjeg zbog vrtoglavog porasta uticaja medija na ljude ali i interneta koji je svijet doveo do „globalnog sela“.

Kako je rastao medijski uticaj zajedno su se razvijala još dva procesa, slabljenje socio-demografskih veza kao i nestajanje velikih ideologija. Mnogi naučnici su baš tada uvidjeli pojavljivanje novog bitnog faktora.

Pojavljuje se pojam „personalizacija izbora“ koji označava s' jedne strane da se u okviru izbornog marketinga, težište predizborne kampanje stavlja na osobine kandidata a s' druge strane da se birači sve više odlučuju na temelju svojih percepcija konkretnih osobina pojedinca. Personalizacija ima sledeće značenje:

Personalizacija kao personifikacija – težnja, bilo kandidata, bilo partije koju predstavlja, da se konkretan pojedinac predstavi javnosti kao oličenje nekog društveno poželjnog opredeljenja.
Prebacivanje težišta na kandidata a ne na stranku – radi se o tome da se više ne insistira na opštim ideološkim opredeljenjima stranke, već na opredeljenjima samog kandidata.
Bitne karakterne osobine – autoritet, poštenje, moralni integritet, inteligencija, upornost, brža snalažljivost u kritičnim sitacijama, djelovanje u skladu sa opštim interesima itd.
Personifikacija je najčešće prisutna u kriznim situacijama kada postoji potreba da se u određenog pojedinca projektiraju nade i očekivanje ukupnih društvenih procesa – prelomni društveni momenat.

Postoji nametnuti i priznati ugled i uticaj od strane tvorca i začetnika nečega. Može postojati u uslovima društvenih odnosa koji određuju njegovu prirodu. S' toga se mora govoriti o posebnim vrstama autoriteta čiji se sadržaj i uloge razlikuju:

Pravno racionalni autoritet – zasniva se na apstraktnom, bezličnom zakonu i stručnosti a svojstven je pretežno savremenim uslovima.
Tradicionalni autoritet – autoritet koji se legitimiše prošlošću, vlast počiva na vjeri da se oduvijek vladalo na taj način od strane tih subjekata.
Harizmatski autoritet – autoritet za koji se u društvu vjeruje da posjeduje nadprirodne izuzetne sposobnosti, da može narod izbaviti iz nerješivih teškoća i koji je svojstven periodima dubokih kriza.

Autoritarna ličnost – sklop i sadržaj ličnosti koja teži da se podredi autoritetu ideje ili pojedinca, najčešće u kombinaciji jednog i drugog.

U modernom svijetu nacionalna svijest nalazi svoju najjasniju i najmocniju politicku ekspresiju u nacionalnoj drzavi. Ljudi ocekuju od drzave da predstavlja njihov identitet i stiti njihova prava i interese. Za uzvrat oni su spremni da prosire svoju odanost na drzavu. Tamo gdje ne postoji nacionalna svijest politicki lideri pokusavaju da je stvore sa granicama koje odgovaraju granicama politickog sistema.