Održano je u Urugvaju, koji je dobio domaćinstvo jer je te godine slavio vijek nezavisnosti, a njihova fudbalska reprezentacija je osvojila zlatnu medalju na Olimpijskim igrama 1928. u Amsterdamu.

Foto: AFP

Svetsko prvenstvo, prvo zvanično, trajalo je do 30. jula 1930. godine, a učestvovalo je trinaest reprezentacija – četiri iz Evrope i devet iz Južne i Sjeverne Amerike.

Istorijat

Svjetska fudbalska federacija (FIFA) je 1914. priznala fudbalska takmičenja na Olimpijskim igrama kao “svjetsko prvenstvo u fudbalu za amatere“, preuzevši odgovornost za organizaciju fudbalskog turnira na tri Olimpijade – 1920, 1924. i 1928. godine.

Na dan početka OI 1928. tadašnji predsjednik FIFA Žil Rime je najavio fudbalsko takmičenje nezavisno od Igara. Za domaćinstvo su se prijavili Italija, Švedska, Holandija, Španija i Urugvaj, koji je na kraju i izabran.

Na Olimpijskim igrama u Los Anđelesu 1932. godine, fudbal nije uvršten u program takmičenja, zbog toga što nije bio popularan u SAD.

Učesnici

Svetsko prvenstvo u Urugvaju je bilo jedino za koje nisu bile potrebne kvalifikacije, a FIFA je uputila poziv za učešće svim svojim članicama.

• Argentina
• Belgija
• Bolivija
• Brazil
• Čile
• Francuska
• Meksiko
• Paragvaj
• Peru
• Rumunija
• SAD
• Urugvaj
• Kraljevina Jugoslavija

Do isteka roka, prijavile su se reprezentacije Brazila, Argentine, Perua, Paragvaja, Čilea, Bolivije, SAD i Meksika, a prekookeanske zemlje su odbile poziv, zbog velikih troškova puta.

Predsjednik FIFA je zbog toga donio odluku da sponzoriše put preookeanskim zemljama, uz podršku Vlade Urugvaja.

Na kraju su se odazvale četiri reprezentacije iz Evrope. Rumuni su na put krenuli krajem juna brodom “Conte Verde“ iz Đenove, Francuzi su isplovili iz Vilfranš-sir-Mera, Belgijanci iz Barselone, dok su reprezentativci Kraljevine Jugoslavije putovali poštanskim brodom “Florida“, koji je isplovio iz Marseja.

Takmičenje

Ekipe su podijeljene u četiri grupe, uz izuzetak Brazila i SAD, koji su postavljeni za nosioce i izostavljeni su iz žreba. Pravila takmičenja su bila takva da su pobjednici grupa ipli direktno u polufinale.

Utakmice koje su otvorile prvo Svetsko prvenstvo u istoriji bile su Francuska – Meksiko (4:1) i SAD – Belgija (3:0).

Reprezentativac Francuske Lisjen Loren dao je prvi gol u istoriji Svetskih prvenstava.

U prvoj grupi nalazili su se Argentina, Čile, Francuska i Meksiko. U polufinale se plasirala Argentina, koja je sa 6 bodova završila ispred Čilea sa četiri i Francuske sa dva, dok je Meksiko izgubio sve tri utakmice.

• Argentina 6
• Čile 4
• Francuska 2
• Meksiko 0

Druga grupa je bila sastavljena od nosioca Brazila, zatim Bolivije, a u ovoj grupi se nalazila i reprezentacija Kraljevine Jugoslavije. Brazil je bio apsolutni favorit, ali ih je u prvoj utakmici iznenadila Jugoslavija, koja je pobijedila sa 2:1 i zahvaljujući toj pobjedi se na kraju plasirala u polufinale.

• Jugoslavija 4
• Brazil 2
• Bolivija 0

U trećoj grupi su takođe bile tri ekipe – domaćin Urugvaj, Rumunija i Peru. Domaća reprezentacija je prošla u polufinale sa dvije pobjede.

• Urugvaj 4
• Rumunija 2
• Peru 0

Četvrta grupa sastojala se od reprezentacija SAD, Paragvaja i Belgije. Dominirali su Amerikanci, čiju su ekipu uglavnom činili Englezi sa pasošem SAD.

• SAD 4
• Paragvaj 2
• Belgija 0

Polufinale

Žreb je odlučio da se u polufinalu prvog Svetskog prvenstva sastanu pobjednici grupe 1 i grupe 4 – Argentina i SAD, kao i prvoplasirani iz druge i treće grupe – Jugoslavija i Urugvaj.

Obije utakmice su se završile rezultatom 6:1. Argentinci su u periodu od 20. do 85. minuta postigli šest golova, dok je za SAD počasni pogodak dao Braun u 89. minutu.

U utakmici između domaćina Urugvaja i Jugoslavije stvari su se drugačije odvijale. Jugosloveni su iznenađujuće poveli već u 4. minutu golom Đorđa Vujadinovića. Urugvajci su preokrenuli rezultat golovima u 18. i 20. minutu, a na poluvreme su otišli sa vođstvom od 3:1, jer je Anselmo bio precizan u 31. minutu. Jugoslaviji je pri rezultatu 2:1 za Urugvaj poništen gol zbog ofsajda, što se smatralo kontroverznom odlukom. Do kraja utakmice domaćini su dali još tri gola, a het trik je postigao Pedro Sea.

Treće i četvrto mjesto

Pošto se utakmica za treće mjesto nije igrala na ovom svetskom prvenstvu, tada se jedini put dogodilo da nije bilo utakmice između polufinala i finala.

Izvještaj FIFA za Svetsko prvenstvo 1986. je uključivao i retrospektivu plasmana svih reprezentacija na prethodnim svetskim prvenstvima. U tom izvještaju je navedeno da je SAD bila treća, a Jugoslavija četvrta, a tu praksu je FIFA i nastavila.

Ipak, Fifa Bullet iz 1984. tvrdi da je utakmica za 3. mjesto odigrana i da je Jugoslavija pobijedila sa 3:1. Međutim, FIFA se rukovodila time da su ekipe SAD i Jugoslavije imale isti broj pobjeda i poraza na prvenstvu (2:1), ali je SAD imala bolju gol razliku – 7:6, a Jugoslavija 7:7, tako da se SAD zvanično vodi kao trećeplasirana na prvom Svetskom prvenstvu u istoriji.

Finale

U finalu na stadionu Sentenario u Montevideu, sastali su se Urugvaj i Argentina, što je bila repriza finala Olimpijskih igara 1928.

Foto: AFP

Domaća reprezentacija je na kraju slavila sa 4:2, iako je u jednom trenutku gubila sa 1:2. Dan posle finala je proglašen neradnim u cijelom Urugvaju, dok su Argentinci, nezadovoljni zbog poraza, u Buenos Ajresu kamenovali ambasadu domaćina Svetskog prvenstva.