Oni su reagovali na saopštenje Akcije za ljudska prava (HRA) u kojem ta nevladina organizacija navodi da je veoma mali broj prijava na oglas Vrhovnog suda Crne Gore za prijem pripravnika u sudovima, te da kandidate obeshrabruje i to što se oglasom kao uslov za razmatranje prijave zahtijeva izvod iz evidencije ličnog kartona nezaposlenog lica.

“Osim toga, isti zahtjev je bio u primjeni i prije tačno ri godine, kada su bili izabrani pripravnici kojima je prestao radni odnos zbog isteka trajanja pripravničkog staža (3 godine). Tada se na javni oglas za izbor 41 kandidata prijavilo ukupno 53 kandidata, a tri godine nakon toga, prijavilo se samo 9 kandidata i svi su izabrani. Shodno tome, navedeni uslov nije uzrok niskom odzivu pripravnika, posebno imajući u vidu zakonsku regulativu“, kazali su iz Vrhovnog suda.

Dodali su da je odredbom člana 2 Zakona o pripravnicima u sudovima i državnom tužilaštvu i pravosudnom ispitu propisanoda je pripravnik lice koje prvi put zasniva radni odnos u svojstvu pripravnika u sudovima, odnosno Državnom tužilaštvu.

“Širi pojam definicije pripravnika predviđen je Zakonom o državnim službenicima i namještenicima, pa je odredbom člana 80 propisano da je pripravnik lice koje prvi put zasniva radni odnos u državnom organu u određenom nivou kvalifikacije obrazovanja, radi osposobljavanja za samostalno vršenje poslova. S tim u vezi, obavještavamo javnost da se prilikom procjene prijave kandidata za izbor pripavnika cijeni Izvod iz evidencije ličnog kartona nezaposlenog licakao usmjeravajući kriterijum za zaključak o tome da li je neko lice već zasnovalo radni odnos; ukoliko jeste, da li je radni odnos u državnom organu, te ukoliko je zasnovan radni odnos u državnim organu, da li je taj radni odnos zasnovan u sudovima, odnosno u Državnom tužilaštvu. U tom slučaju, kandidat za pripravnika ne bi mogao biti izabran (ponovo) za pripravnika, saglasno citiranim zakonskim odredbama, ali to ne znači da u toku trajanja javnog oglasa i podnošenjem prijave, zaposleni kandidat mora dati otkaz na trenutnim poslovima. Posebno ističemo da je Zakon o pripravnicima u sudovima i državnom tužilaštvu lex specialis i normira uži pojam pripravnika, za razliku od Zakona o državnim službenicima i namještenicima, zbog čega je, između ostalog, u dosadašnjoj praksi prihvaćeno više prijava kandidata, koji su već bili u radnom odnosu u drugim državnim organima, ali ne i u sudovima. Tek donošenjem Odluke o izboru pripravnika, kandidat bi bio u obavezi da zatraži prestanak radnog odnosa u drugom državnom organu, kako bi se stekli uslovi za zasnivanje radnog odnosa u određenom sudu. Takvo tumačenje je nalazilo opravdanost upravo zbog cilja izbora većeg broja pripravnika i održavanja kontinuiranog pozitivnog trenda broja prijava kandidata (od prvog javnog oglasa 2017. godine do oglasa u januaru 2024. godina)“, piše u saopštenju suda.

U saopštenju ističu da sud ima zaključene Memorandume o širokom obimu saradnje sa svim Pravnom fakultetima u Crnoj Gori, ali da i pored toga studenti nijesu motivisani da se prijave na javni oglas za izbor pripravnika u sudovima.

“Mogući razlozi za nedovoljnu zainteresovanost studenata da se prijave na javni oglas za izbor pripravnika u sudovima su sistem izbora pripavnika, koji se zasniva na prethodnom polaganju stručnog ispita (nakon okončanih studija), potrebne stručne kvalifikacije, dužina trajanja pripravničkog staža, kao i sistem mobilnosti pripravnika na nacionalnom nivou, imajući u vidu da pripravnici u određenom periodu tokom praktične obuke moraju provesti najmanje godinu u Podgorici, kako bi se obučili u Upravnom sudu Crne Gore i Privrednom sudu Crne Gore, bez obzira na njihovo mjesto prebivališta i bez ikakve dodatne naknade za troškove. Osim toga, potrebno je skrenuti pažnju i na već postojeće nedovoljne uslove za rad sudija i sudske administracije u svim sudovima, što dodatno može uticati na kvalitet obuke pripravnika kod mentora-sudije“, naveli su iz Vrhovnog suda.

Iz tog sud ukazali su na opšte stanje u društveno-političkom kontekstu, zasnovanom - često na neprimjerenim kritikama prema sudstvu - što se, kako kažu, u visokom stepenu vjerovatnoće, direktno odrazilo i na motivaciju mladih lica da nakon studija svoju karijeru započnu u sudstvu. 

Na drugoj strani, dodali su, Vrhovni sud izražava podršku daljoj diskusiji koja treba da doprinese utvrđivanju tačnih razloga zašto se ne prijavljuju kandidati za praktičnu obuku u sudovima.

“Koristimo ovu priliku da apelujemo na nevladinu organizaciju Akcija za ljudska prava da prije objavljivanja ovakvih saopštenja zatraži pojašnjenje ili odgovor od Vrhovnog suda, imajući u vidu značaj koju takva informacija ima prioritetno za zainteresovanu javnost - potencijalne kandidate za pripravnike u sudovima. Vrhovni sud ostaje otvoren za komunikaciju i saradnju sa svim nevladinim organizacijama, bez obzira na to da li ima zaključen Memorandum o saradnji“, zaključili su.

Antena M