Zagonetni tvorac
Ilustracija

Luis Kerol

Zagonetni tvorac "Alise u zemlji čuda"

Engleski pisac i matematičar Luis Kerol umro je 14. januara 1898. godine. Kerol je autor fantastičnih bajki "Alisa u zemlji čuda" i "Alisa s onu stranu ogledala". Ove dvije priče o Alisinim pustolovinama u čudesnom svijetu postale klasici dječje književnosti. On je pisao i humoristične stihove i nekoliko matematičkih djela. Bio je entuzijastičan i nadaren amaterski fotograf. Njegova omiljena kreacija je bila: Bijeli zec koji je uvijek u žurbi.

 

Čarls Latvidž Dodžson, poznatiji po imenu pod kojim je objavljivao knjige – Luis Kerol, je bio stidljivi, ekscentrični neženja koji je predavao matematiku na Oksfordu. Ispunjavalo ga je bavljenje matematičkim i logičkim zagonetkama, igre riječima, izmišljanje apsurdno-fantastičnih priča i druženje sa lijepim devojčicama (što je bila relativno uobičajena pojava u viktorijanskoj Engleskoj, budući da su djevojčice simbolizovale gotovo božansku čistotu i nevinost). Sva ta interesovanja našla su svoje mjesto u dvije knjige za koje u doba kad su objavljene niko nije mogao da pretpostavi da će postati klasici engleske literature, a koje su napisane Dodžsonovoj najdražoj drugarici-djevojčici, Alisi Lidl, koja je bila kćerka dekana Krajst Čurča, koledža na kojem je Dodžson predavao.

Od objavljivanja „Alise u zemlji Čuda“ 1865. i „Alise iza ogledala“ 1871. godine, ustanovljeno je da su, pored Alise, mnogi drugi likovi bazirani na stvarnim ljudima iz Dodžsonovog života. Papagaj (eng. Lory) i Orlić (eng. Eaglet) su sestre Alise Lidl, Lorina i Edit, dok samog Dodžsona predstavljaju ptica Dodo (budući da je ponekad mucao, te bi prilikom predstavljanja rekao „Do-do-dodžson.“) i Bijeli Vitez, najprijatniji lik prema Alisi u obije knjige, da spomenemo samo neke. Osim likova i određene lokacije su „pozajmljene“, uglavnom iz Oksforda, vjerovatno da bi priča bila dodatno zanimljiva Alisi i njenim sestrama. Među najupečatljivijima je svakako zečja rupa, koja predstavlja stepenice u uglu glavnog hola Krajst Čurča, koje su sigurno bile poznate djevojčicama.

Čitaoci nerijetko pretpostavljaju da su Alisine avanture sa Gusjenicom, Crnom Kraljicom, Čudnom Mačkom, Šeširdžijom i ostalima plod mašte i ničega više. Samo fantazija za djecu. Pa ipak, velika je vjerovatnoća da je Dodžson imao na umu određena dešavanja iz stvarnog života kada je pisao o događajima u zemlji Čuda. Alisina potraga za prelepom baštom i trka do poslednjeg reda šahovske table, pored toga što sadrže zanimljive zagonetke i igre riječima, se mogu razumjeti kao niz uglavnom satiričnih komentara na napretke koji su se u to vrijeme dešavali u matematici i nauci. Tokom XIX vijeka matematika je bivala sve apstraktnija, poprimajući karakteristike fino oblikovanog jezika za opisivanje konceptualnih odnosa među stvarima. Nove oblasti proučavanja su uključivale: funkcije kompleksnih promenljivih, više vrsta neeuklidskih geometrija i apstraktnu algebru. Dodžson je taj radikalan zaokret doživljavao kao ilogičan i nedovoljno intelektualno rigorozan.

Obuhvatiti jednim člankom sve matematičke i logičke zagonetke, sve igre riječima, aluzije na tadašnja aktuelna dešavanja i značenja poznata samo ograničenom broju ljudi, koji se nalaze u obije „Alise“ je prosto nemoguće. Dugi niz godina postoje društva i časopisi posvećeni upravo otkrivanju iznova i iznova novih stvari o ovim vanvremenskim literarnim klasicima. Ljudi koji su tome posvećeni su bili toliko uspješni u svom poslu da je engleski pisac Gilbert Česterton na stogodišnjicu Dodžsonovog rođenja, 1932. godine, pisao o svom strahu da su „Alise“ toliko dugo i toliko istrajno pod ispitivačkim okom učenih ljudi, da će zasigurno ubrzo izgubiti svu svoju draž i da će Alisa uskoro drugima zadavati one probleme koje se sama trudila da izbjegne, kao što je: navesti i objasniti sve poteze partije šaha u „Alisi iza ogledala“.

(Izvor:B92)