Iako gvožđe čini četiri odsto zemljine kore, podaci Svjetske zdravstvene organizacije pokazuju da oko 40 odsto stanovništva na planeti ispoljava simptome anemije, uzrokovane upravo nedostatkom ovog elementa. Najugroženije su žene za vrijeme menstrualnog ciklusa, trudnice u drugoj polovini trudnoće, školska i predškolska djeca. 

Stručnjaci upozoravaju da je adolescencija naročito kritičan period za balans gvožđa, jer se više troši zbog povećanja mišićne mase kod oba pola, i zbog menstrualnih krvarenja kod djevojčica. Potrebe za gvožđem u ovom periodu su do 18 mg dnevno. Optimalnom ishranom se obezbjeđuje oko šest mg gvožđa na 1.000 kalorija, a lošim izborom namirnica lako može da nastane anemija izazvana nedostatkom gvožđa. 

- Prvi simptomi malokrvnosti najčešće su slabost, umor, malaksalost - kaže primarijus dr Nevenka Dimitrijević, specijalista opšte medicine Doma zdravlja Voždovac. - Kako bolest napreduje, mogu da se javljaju i vrtoglavica, bljedilo, glavobolja, titranje pred očima, bolovi u mišićima i otoci na nogama u večernjim satima, naročito kod osoba koje tokom dana duže stoje. 

Kod tinejdžerki može da se javi prestanak menstrualnog krvarenja, a uočeno je i da su anemična djeca niža od svojih vršnjaka. Ukoliko anemija nastane naglo, kao pri krvarenju, kliničkom slikom dominiraju znaci šoka i srčane insuficijencije. 

Anemija mora da se liječi, naglašavaju ljekari, jer ako nema dovoljno gvožđa, kiseonik ne stiže do ćelija. 

- Gvožđe je neophodno za izgradnju hemoglobina, a kada ga ima manje, slabija je apsorpcija i drugih minerala i elemenata u krvi, što može da dovede do veće osjetljivosti na infekcije - objašnjava dr Dimitrijević. 

U najvećem broju slučajeva anemija može da se spriječi pravilnim izborom namirnica. Gvožđe se najbolje resorbuje iz hema porijeklom iz hemoglobina i mioglobina mesa, a postoje minimalne razlike u količini gvožđa između bijelog mesa, ribe, različitih vrsta crvenog mesa i iznutrica (jetre). Sem toga, gvožđe iz hema pospješuje resorpciju gvožđa iz drugih izvora. Neke aminokisjeline, vitamin C, fruktoza, kao i laktati, piruvati i sukcinat povećavaju apsorpciju gvožđa. 

Iako u povrću ima dosta gvožđa, loše se apsorbuje, jer ovaj proces ometaju oksalati, fosfati i polifenoli, a u žitaricama fitati, koji sa gvožđem stvaraju nerastvorljive komplekse. Zbog toga se gvožđe bolje resorbuje iz jaja, nego iz povrća. Tanin iz čaja ima negativan učinak na apsorpciju gvožđa. Takođe i kalcijum, karbonati i fosfati iz mlijeka i mliječnih proizvoda ometaju apsorpciju gvožđa.

Idealna kombinacija namirnica koja pospješuje resorpciju gvožđa sadrži meso, kuvano povrće i salatu. Međutim, uz takav obrok ne treba piti mlijeko, jogurt ili čaj.

(B92)